Μέ τρία πράγματα ἐμεγάλυνεν ἡ Παρθένος Μαρία τόν Κύριον·
Πρῶτον, μέ νοήματα μεγάλα καί ὑψηλά καί ἄξια τῆς τοῦ Θεοῦ μεγαλειότητος· διότι Αὐτή εἰς ὅλην Της τήν ζωήν, καί μάλιστα κατά τό διάστημα ἐκεῖνο τῶν δώδεκα χρόνων, κατά τό ὁποῖον εὑρίσκετο μέσα εἰς τά ῞Αγια τῶν ῾Αγίων, εἰς ἄλλο δέν ἐκαταγίνετο καί ἐσχόλαζε, πάρεξ εἰς τήν θεωρίαν, ἤ μᾶλλον εἰπεῖν, θεοπτίαν τοῦ Θεοῦ.
Ὑπεράνω γάρ πάσης μικροπρεποῦς θεωρίας τῶν τοῦ κόσμου γηΐνων πραγμάτων γενομένη, καί πάντων ὁμοῦ αἰσθητῶν τε καί νοητῶν ὑπεραναβᾶσα· ἀλλά καί πασῶν τῶν τῆς ψυχῆς δυνάμεων, τῆς αἰσθήσεως, λέγω, καί φαντασίας καί δόξης καί τῶν τῆς διανοίας διαφόρων συλλογισμῶν, μέ μόνον τόν νοῦν ἀνιδέως καί ἀσχηματίστως ἐπέβαλε τῇ θεωρίᾳ τοῦ Θεοῦ, ὡσάν ἕνας ἀσώματος Ἄγγελος, καθώς ὑψηγορεῖ περί Αὐτῆς ὁ τῆς Θεσσαλονίκης Γρηγόριος ἐν τῷ εἰς τά Εἰσόδια Αʹ λόγῳ αὐτοῦ· μόνη καί μόνον τόν Θεόν θεωροῦσα, καί μόνη παρά τοῦ μόνου Θεοῦ θεωρουμένη· μόνη καί μόνον τόν Κύριον μεγαλύνουσα, καί μόνη παρά μόνου τοῦ Κυρίου μεγαλυνομένη· μόνη καί μόνου τοῦ Κυρίου ἐρῶσα, καί μόνη παρά μόνου τοῦ Κυρίου ἐρωμένη.
Καί ἄν ὁ θεοφόρος καί μέγας φιλόσοφος Μάξιμος, ἑρμηνεύων τό «ἐν τῷ ᾿Ισραήλ μέγα τό ὄνομα αὐτοῦ» (Ψλ. 75,2), εἶπεν ὅτι «ὁ θεωρητικός κατανοῶν τά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ, ἀξίως αὐτόν μεγαλύνει». Ποῖος ἄλλος, ἐστάθη θεωρητικώτερος καί διαβατικώτερος τῆς Θεοτόκου ἐν ταῖς τοῦ Θεοῦ ὑψηλαῖς θεωρίαις; ἤ ποῖος ἄλλος, εἴτε Ἄγγελος, εἴτε ἄνθρωπος περισσότερον ἀπό Αὐτήν κατενόησε τά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ; βέβαια οὐδείς. Λοιπόν ἕπεται, ὅτι καί οὐδείς ἄλλος, τόσον ἀπό τούς Ἀγγέλους, ὅσον καί ἀπό τούς ἀνθρώπους, ἐδυνήθη ἀξίως νά μεγαλύνῃ τόν Θεόν, καθώς τόν ἐμεγάλυνεν ἡ Θεοτόκος.
Ὅθεν καί ὁ ἀνωτέρω τῆς Θεσσαλονίκης Γρηγόριος ὑψηλῶς καί μεγαλυγόρως εἶπεν, ὅτι ἡ Θεοτόκος μέσα εἰς τά ῞Αγια τῶν Ἁγίων ἰσάγγελον καί θεοειδῆ ζῶσα ζωήν, ἐπενόησε μίαν πρᾶξιν νοεράν, πολλῷ μείζονα οὖσαν τῆς θεωρίας τῶν παλαιῶν σοφῶν, καί ἠξιώθη μιᾶς θεωρίας, τόσον ἀνωτέρας καί ὑπερτέρας τῆς τῶν παλαιῶν θεωρίας, ὅσον εἶναι ἀνωτέρα τῆς φαντασίας ἡ ἀλήθεια. Διά μέσου γάρ τῆς τοῦ νοός εἰς ἑαυτόν ἐπιστροφῆς καί προσοχῆς καί θείας καί παντοτεινῆς προσευχῆς, ἑνωθεῖσα ὅλη διόλου μέ τόν ἑαυτόν Της, ὑψώθη ἐπάνω ἀπό κάθε εἶδος καί σχῆμα, καί ἔτσι κατεσκεύασε μίαν καινούριαν στράταν εἰς τούς Οὐρανούς, δηλαδή τήν νοητήν (διά νά τήν ὀνομάσω ἔτσι) σιωπήν· εἰς ταύτην γάρ προσκολλήσασα τόν νοῦν Της, ἀναβαίνει ἐπάνω ἀπό ὅλα τά κτίσματα καί βλέπει δόξαν Θεοῦ τελειότερον ἀπό τόν Μωϋσῆν, καί ὁρᾷ θείαν χάριν, ἥτις δέν καταλαμβάνεται τελείως ἀπό τήν αἴσθησιν, ἀλλά εἶναι ἕνα ἱερόν καί χαριέστατον θέαμα μοναχῶν τῶν καθαρῶν ψυχῶν καί ᾿Αγγέλων.
Ταύτην δέ τήν νοεράν πρᾶξιν καί θεωρίαν ἡ Θεοτόκος ἐφεῦρεν ἀπό λόγου Της καί εἰργάσθη καί εἰς τούς μετά ταῦτα παρέδωκεν. Ὅλα ταῦτα εἶναι λόγια τοῦ ἰδίου Γρηγορίου Θεσσαλονίκης, περιεχόμενα μέν εἰς τόν Αʹ Λόγον τῶν Εἰσοδίων, μεταφρασμένα δέ εἰς τό ἁπλοῦν.
Δεύτερον, ἐμεγάλυνε τόν Κύριον ἡ Παρθένος μέ λόγια μεγάλα, μέ λόγια ὑψηλά καί μέ λόγια τῇ θείᾳ Μεγαλειότητι πρέποντα, διότι ὅλη Της ἡ ζωή δέν ἦτον ἄλλο, παρά μίαν δοξολογία Θεοῦ· καί εἰς τό στόμα Της δέν εὑρίσκετο ἄλλο, εἰμή τά μεγαλεῖα καί ἡ ὑπερύψωσις καί ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ· ὥστε ὅπου, ἡ φωνή καί ὁ λόγος Αὐτῆς ἦτον πάντοτε ἐν μεγαλοπρεπείᾳ, κατά τόν Δαβίδ· κατ᾿ ἐξοχήν δέ καί μάλιστα μέ τά λόγια τῆς ᾿Ωδῆς ταύτης ἐμεγάλυνεν ἡ Παρθένος τόν Κύριον· διότι ὀνομάζει Αὐτόν δυνατόν καί παντοδύναμον· διότι καλεῖ τό ὄνομά Του ἅγιον καί πανάγιον· διότι κηρύττει τό ἔλεός Του ἐκχεόμενον εἰς ὅλας τάς γενεάς τῶν ἀνθρώπων, καί διότι ὁμολογεῖ Αὐτόν, καθαιροῦντα μέν τούς ὑπερηφάνους καί δυνάστας, ὑψοῦντα δέ τούς ταπεινούς, ἐμπιπλῶντα τούς πεινασμένους, ἐξαποστέλλοντα κενούς τούς πεπλουτισμένους, ἀντιλαμβανόμενον τοῦ ᾿Ισραήλ καί πληροῦντα, ἃ ἐλάλησε πρός τόν ᾿Αβραάμ καί τό σπέρμα αὐτοῦ. Ὅλα γάρ αὐτά μεγαλύνουσι τόν Κύριον καί πλατύνουσι τήν δόξαν Αὐτοῦ καί Κυριότητα.
Τρίτον δέ καί τελευταῖον, ἐμεγάλυνεν ἡ Παρθένος τόν Κύριον μέ ἔργα μεγάλα, μέ ἔργα ὑψηλά καί μέ ἔργα τῆς θείας μεγαλειότητος ἄξια. Διότι, Αὐτή μέ τήν ὑπέρ ἄνθρωπον καί ἰσάγγελον ζωήν, ὅπου ἔζησε δώδεκα ὁλοκλήρους χρόνους μέσα εἰς τά ῞Αγια τῶν Ἁγίων καί μέ τήν ἄκραν καί ὑπερφυσικήν Αὐτῆς καθαρότητα, ἠξιώθη νά γίνῃ Μήτηρ αὐτοῦ τοῦ ἰδίου Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ. ᾿Εκ δέ τούτου, τίς λόγος δύναται νά παραστήσῃ πόσον ἡ Παρθένος ἐμεγάλυνε τόν Κύριον καί πόσον ἐπλάτυνε τήν Κυριότητα καί Βασιλείαν Αὐτοῦ; Ὅσον γάρ περισσοτέρους ἀνθρώπους ἐπιστρέψῃ τινάς εἰς τόν Θεόν, τόσον περισσότερον μεγαλύνει καί πλατύνει τήν Κυριότητα τοῦ Θεοῦ. Ποῖον γάρ ἄλλο κτίσμα ἐπέστρεψε περισσοτέρους ἀνθρώπους εἰς τόν Θεόν, ἔξω ἀπό τήν Θεοτόκον, ἥτις διά μέσου τοῦ ἀσπόρου Τόκου Της ἐτράβηξεν ὅλα τά ἔθνη τῆς γῆς εἰς τήν θεογνωσίαν καί τά ὑπέταξεν εἰς τήν Βασιλείαν καί Κυριότητα τοῦ Θεοῦ;
Ὅθεν, ὅλοι οἱ Ἄγγελοι, οἱ ἔχοντες τήν ἐπιστασίαν τῶν ᾿Εθνῶν, κατά τήν ᾿Ωδήν τοῦ Μωϋσέως: «ἔστησεν ὅρια ἐθνῶν κατά ἀριθμόν ᾿Αγγέλων Θεοῦ» (Δτ. 32,8), δέν ὑπέταξαν τόσους ἀνθρώπους εἰς τόν Θεόν, οὐδέ ἐμεγάλυναν τόσον τήν Κυριότητα τοῦ Θεοῦ, ὡσάν μόνη ἡ Θεοτόκος. Καί ὅλοι οἱ ᾿Απόστολοι, ὅπου ἀπεστάλθησαν διά νά μαθητεύσουν ὅλα τά ἔθνη, δέν ἔσωσαν τόσας ψυχάς ἀνθρώπων, οὔτε ἐπλάτυναν τόσον τήν Βασιλείαν τοῦ Κυρίου, καθώς μόνη ἡ Θεοτόκος.
Αὐτή γάρ ἔγινεν αἰτία, ὁπού ἐμεγάλυνεν, ἐπλάτυνε καί αὔξησεν ἡ Κυριότης καί ἐξουσία τοῦ Κυρίου· ὄχι μόνον εἰς τούς ᾿Ιουδαίους, ἀλλά καί εἰς ὅλα τά ἔθνη τῆς γῆς· ὄχι μόνον εἰς τήν γῆν, ἀλλά καί εἰς τόν Οὐρανόν· ὄχι μόνον εἰς τόν Οὐρανόν, ἀλλά καί εἰς ὅλους τούς ἐν Οὐρανῷ ᾿Αγγέλους. Καθότι Αὐτή μόνη ἐστάθη μεθόριον Κτίστου καί κτίσεως, κατά τόν Θεσσαλονίκης Γρηγόριον· καί τόν μέν Θεόν ἐποίησεν Υἱόν ἀνθρώπου, τούς δέ ἀνθρώπους ἐποίησεν Υἱούς Θεοῦ, τούς δέ ᾿Αγγέλους ἀπέδειξεν ἀτρέπτους εἰς τό κακόν, καί μειζόνων χαρισμάτων αὐτούς ἠξίωσεν.
Καί ὁ μέν Δαβίδ, ἐπειδή καί δέν ἦτον ἀρκετός νά μεγαλύνῃ μόνος τόν Κύριον, προσκαλεῖ ὅλους τούς πρᾳεῖς καί ἁγίους νά συμβοηθήσουν αὐτῷ εἰς τό μέγα ἔργον τοῦτο, λέγων πρός αὐτούς: «μεγαλύνατε τόν Κύριον σύν ἐμοί» (Ψλ. 33,4)· ἡ δέ Θεοτόκος, αὐταρκεστάτη οὖσα εἰς τό μέγα τοῦτο κατόρθωμα, καθό Μήτηρ Θεοῦ, μόνη Αὐτή ἀφ᾿ ἑαυτῆς μεγαλύνει τόν Κύριον, χωρίς νά χρειασθῇ τήν συνεργίαν τῶν ἀνθρώπων. Καί δικαίως τοῦτο λέγει· διότι, ἄν ὅλα τά ἔργα καί κτίσματα τόσον αἰσθητά, ὅσον καί νοητά μεγαλύνουσι τόν Ποιητήν τους μέ τήν σοφίαν καί τό μέγεθος καί κάλλος καί μέ τάς ἄλλας φυσικάς τελειότητας, μέ τάς ὁποίας ἐδημιουργήθησαν: «ὡς ἐμεγαλύνθη, φησί, τά ἔργα σου, Κύριε· πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας» (Ψλ. 103,24), πόσῳ μᾶλλον ἡ Παρθένος εἶναι ἀξία νά μεγαλύνῃ τόν Κύριον, ὄχι μόνον μέ τάς φυσικάς καί ἐπικτήτους τελειότητας, ὁπού Τῇ ἐχαρίσθησαν, ἀλλά πολλῷ μᾶλλον μέ τάς ὑπερφυσικάς καί θείας, μέ τάς ὁποίας ἔγινεν ὅλου τοῦ κόσμου κόσμος καί ὅλης τῆς κτίσεως στολισμός καί καλλονή Ἀγγέλων τε καί ἀνθρώπων; Ταύτας [τάς τελειότητας] γάρ ὅποιος θεωρήσῃ μέ μίαν προσεκτικήν θεωρίαν, εὐθύς κινεῖται εἰς τό νά μεγαλύνῃ καί νά δοξάζῃ τόν Κύριον, ὁπού τόσον Αὐτήν ἐχαρίτωσεν.
Καθώς δέ ἐμεγάλυνεν ἡ Θεοτόκος τόν Κύριον καί τήν Κυριότητα τοῦ Κυρίου, ἔτσι ἐκ τοῦ ἐναντίου ἐσμίκρυνε τόν διάβολον καί τήν ἐξουσίαν τοῦ διαβόλου· διότι ἐξωλόθρευσε τήν βασιλείαν του, διότι ἀφάνισε τήν εἰδωλολατρείαν του καί διότι ἐσήκωσεν ἀπό αὐτόν τήν τιμήν ἐκείνην καί δόξαν, μέ τήν ὁποίαν ἐτιμᾶτο καί ἐδοξάζετο πρό τῆς Θεοτόκου, ὡσάν βασιλεύς καί κοσμοκράτωρ καί ἐλατρεύετο ὡσάν θεός ἀπό ὅλα τά ἔθνη τοῦ κόσμου. Καί τοῦτο [ἡ σμίκρυνσις τοῦ διαβόλου] ἦτον κατά πάντα λόγον δικαίου ἀκόλουθον· διότι, καθώς ἡ προμήτωρ Εὔα ἐσμίκρυνε μέν τόν Κύριον καί τήν Κυριότητα Αὐτοῦ διά μέσου τῆς παρακοῆς, ἐμεγάλυνε δέ τόν διάβολον καί τήν ἐξουσίαν αὐτοῦ, ἔτσι ἔπρεπεν ἐκ τοῦ ἐναντίου ἡ θυγάτηρ τῆς Εὔας Μαρία, νά μεγαλύνῃ μέν τόν Κύριον καί τήν ἐξουσίαν τοῦ Κυρίου, διά μέσου τῆς πρός Αὐτόν ὑπακοῆς, νά σμικρύνῃ δέ τόν διάβολον καί τήν βασιλείαν τοῦ διαβόλου, ἵνα ἡ θυγάτηρ ἰατρεύσῃ τῆς προμήτορος Αὐτῆς τό παράπτωμα. Καί καθώς ἄρχισεν ἡ ἁμαρτία καί τά κακά ἀπό γυναῖκα, οὕτω πάλιν ἀπό γυναῖκα νά ἀρχίσῃ ἡ ἀρετή καί τά καλά, κατά τόν ᾿Ωριγένη, λέγοντα: «ὥσπερ ἤρξατο ἡ ἁμαρτία ἀπό γυναικός, οὕτω καί τά ἀγαθά ἀπό γυναικός ἤρξατο».
Πρῶτον, μέ νοήματα μεγάλα καί ὑψηλά καί ἄξια τῆς τοῦ Θεοῦ μεγαλειότητος· διότι Αὐτή εἰς ὅλην Της τήν ζωήν, καί μάλιστα κατά τό διάστημα ἐκεῖνο τῶν δώδεκα χρόνων, κατά τό ὁποῖον εὑρίσκετο μέσα εἰς τά ῞Αγια τῶν ῾Αγίων, εἰς ἄλλο δέν ἐκαταγίνετο καί ἐσχόλαζε, πάρεξ εἰς τήν θεωρίαν, ἤ μᾶλλον εἰπεῖν, θεοπτίαν τοῦ Θεοῦ.
Ὑπεράνω γάρ πάσης μικροπρεποῦς θεωρίας τῶν τοῦ κόσμου γηΐνων πραγμάτων γενομένη, καί πάντων ὁμοῦ αἰσθητῶν τε καί νοητῶν ὑπεραναβᾶσα· ἀλλά καί πασῶν τῶν τῆς ψυχῆς δυνάμεων, τῆς αἰσθήσεως, λέγω, καί φαντασίας καί δόξης καί τῶν τῆς διανοίας διαφόρων συλλογισμῶν, μέ μόνον τόν νοῦν ἀνιδέως καί ἀσχηματίστως ἐπέβαλε τῇ θεωρίᾳ τοῦ Θεοῦ, ὡσάν ἕνας ἀσώματος Ἄγγελος, καθώς ὑψηγορεῖ περί Αὐτῆς ὁ τῆς Θεσσαλονίκης Γρηγόριος ἐν τῷ εἰς τά Εἰσόδια Αʹ λόγῳ αὐτοῦ· μόνη καί μόνον τόν Θεόν θεωροῦσα, καί μόνη παρά τοῦ μόνου Θεοῦ θεωρουμένη· μόνη καί μόνον τόν Κύριον μεγαλύνουσα, καί μόνη παρά μόνου τοῦ Κυρίου μεγαλυνομένη· μόνη καί μόνου τοῦ Κυρίου ἐρῶσα, καί μόνη παρά μόνου τοῦ Κυρίου ἐρωμένη.
Καί ἄν ὁ θεοφόρος καί μέγας φιλόσοφος Μάξιμος, ἑρμηνεύων τό «ἐν τῷ ᾿Ισραήλ μέγα τό ὄνομα αὐτοῦ» (Ψλ. 75,2), εἶπεν ὅτι «ὁ θεωρητικός κατανοῶν τά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ, ἀξίως αὐτόν μεγαλύνει». Ποῖος ἄλλος, ἐστάθη θεωρητικώτερος καί διαβατικώτερος τῆς Θεοτόκου ἐν ταῖς τοῦ Θεοῦ ὑψηλαῖς θεωρίαις; ἤ ποῖος ἄλλος, εἴτε Ἄγγελος, εἴτε ἄνθρωπος περισσότερον ἀπό Αὐτήν κατενόησε τά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ; βέβαια οὐδείς. Λοιπόν ἕπεται, ὅτι καί οὐδείς ἄλλος, τόσον ἀπό τούς Ἀγγέλους, ὅσον καί ἀπό τούς ἀνθρώπους, ἐδυνήθη ἀξίως νά μεγαλύνῃ τόν Θεόν, καθώς τόν ἐμεγάλυνεν ἡ Θεοτόκος.
Ὅθεν καί ὁ ἀνωτέρω τῆς Θεσσαλονίκης Γρηγόριος ὑψηλῶς καί μεγαλυγόρως εἶπεν, ὅτι ἡ Θεοτόκος μέσα εἰς τά ῞Αγια τῶν Ἁγίων ἰσάγγελον καί θεοειδῆ ζῶσα ζωήν, ἐπενόησε μίαν πρᾶξιν νοεράν, πολλῷ μείζονα οὖσαν τῆς θεωρίας τῶν παλαιῶν σοφῶν, καί ἠξιώθη μιᾶς θεωρίας, τόσον ἀνωτέρας καί ὑπερτέρας τῆς τῶν παλαιῶν θεωρίας, ὅσον εἶναι ἀνωτέρα τῆς φαντασίας ἡ ἀλήθεια. Διά μέσου γάρ τῆς τοῦ νοός εἰς ἑαυτόν ἐπιστροφῆς καί προσοχῆς καί θείας καί παντοτεινῆς προσευχῆς, ἑνωθεῖσα ὅλη διόλου μέ τόν ἑαυτόν Της, ὑψώθη ἐπάνω ἀπό κάθε εἶδος καί σχῆμα, καί ἔτσι κατεσκεύασε μίαν καινούριαν στράταν εἰς τούς Οὐρανούς, δηλαδή τήν νοητήν (διά νά τήν ὀνομάσω ἔτσι) σιωπήν· εἰς ταύτην γάρ προσκολλήσασα τόν νοῦν Της, ἀναβαίνει ἐπάνω ἀπό ὅλα τά κτίσματα καί βλέπει δόξαν Θεοῦ τελειότερον ἀπό τόν Μωϋσῆν, καί ὁρᾷ θείαν χάριν, ἥτις δέν καταλαμβάνεται τελείως ἀπό τήν αἴσθησιν, ἀλλά εἶναι ἕνα ἱερόν καί χαριέστατον θέαμα μοναχῶν τῶν καθαρῶν ψυχῶν καί ᾿Αγγέλων.
Ταύτην δέ τήν νοεράν πρᾶξιν καί θεωρίαν ἡ Θεοτόκος ἐφεῦρεν ἀπό λόγου Της καί εἰργάσθη καί εἰς τούς μετά ταῦτα παρέδωκεν. Ὅλα ταῦτα εἶναι λόγια τοῦ ἰδίου Γρηγορίου Θεσσαλονίκης, περιεχόμενα μέν εἰς τόν Αʹ Λόγον τῶν Εἰσοδίων, μεταφρασμένα δέ εἰς τό ἁπλοῦν.
Δεύτερον, ἐμεγάλυνε τόν Κύριον ἡ Παρθένος μέ λόγια μεγάλα, μέ λόγια ὑψηλά καί μέ λόγια τῇ θείᾳ Μεγαλειότητι πρέποντα, διότι ὅλη Της ἡ ζωή δέν ἦτον ἄλλο, παρά μίαν δοξολογία Θεοῦ· καί εἰς τό στόμα Της δέν εὑρίσκετο ἄλλο, εἰμή τά μεγαλεῖα καί ἡ ὑπερύψωσις καί ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ· ὥστε ὅπου, ἡ φωνή καί ὁ λόγος Αὐτῆς ἦτον πάντοτε ἐν μεγαλοπρεπείᾳ, κατά τόν Δαβίδ· κατ᾿ ἐξοχήν δέ καί μάλιστα μέ τά λόγια τῆς ᾿Ωδῆς ταύτης ἐμεγάλυνεν ἡ Παρθένος τόν Κύριον· διότι ὀνομάζει Αὐτόν δυνατόν καί παντοδύναμον· διότι καλεῖ τό ὄνομά Του ἅγιον καί πανάγιον· διότι κηρύττει τό ἔλεός Του ἐκχεόμενον εἰς ὅλας τάς γενεάς τῶν ἀνθρώπων, καί διότι ὁμολογεῖ Αὐτόν, καθαιροῦντα μέν τούς ὑπερηφάνους καί δυνάστας, ὑψοῦντα δέ τούς ταπεινούς, ἐμπιπλῶντα τούς πεινασμένους, ἐξαποστέλλοντα κενούς τούς πεπλουτισμένους, ἀντιλαμβανόμενον τοῦ ᾿Ισραήλ καί πληροῦντα, ἃ ἐλάλησε πρός τόν ᾿Αβραάμ καί τό σπέρμα αὐτοῦ. Ὅλα γάρ αὐτά μεγαλύνουσι τόν Κύριον καί πλατύνουσι τήν δόξαν Αὐτοῦ καί Κυριότητα.
Τρίτον δέ καί τελευταῖον, ἐμεγάλυνεν ἡ Παρθένος τόν Κύριον μέ ἔργα μεγάλα, μέ ἔργα ὑψηλά καί μέ ἔργα τῆς θείας μεγαλειότητος ἄξια. Διότι, Αὐτή μέ τήν ὑπέρ ἄνθρωπον καί ἰσάγγελον ζωήν, ὅπου ἔζησε δώδεκα ὁλοκλήρους χρόνους μέσα εἰς τά ῞Αγια τῶν Ἁγίων καί μέ τήν ἄκραν καί ὑπερφυσικήν Αὐτῆς καθαρότητα, ἠξιώθη νά γίνῃ Μήτηρ αὐτοῦ τοῦ ἰδίου Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ. ᾿Εκ δέ τούτου, τίς λόγος δύναται νά παραστήσῃ πόσον ἡ Παρθένος ἐμεγάλυνε τόν Κύριον καί πόσον ἐπλάτυνε τήν Κυριότητα καί Βασιλείαν Αὐτοῦ; Ὅσον γάρ περισσοτέρους ἀνθρώπους ἐπιστρέψῃ τινάς εἰς τόν Θεόν, τόσον περισσότερον μεγαλύνει καί πλατύνει τήν Κυριότητα τοῦ Θεοῦ. Ποῖον γάρ ἄλλο κτίσμα ἐπέστρεψε περισσοτέρους ἀνθρώπους εἰς τόν Θεόν, ἔξω ἀπό τήν Θεοτόκον, ἥτις διά μέσου τοῦ ἀσπόρου Τόκου Της ἐτράβηξεν ὅλα τά ἔθνη τῆς γῆς εἰς τήν θεογνωσίαν καί τά ὑπέταξεν εἰς τήν Βασιλείαν καί Κυριότητα τοῦ Θεοῦ;
Ὅθεν, ὅλοι οἱ Ἄγγελοι, οἱ ἔχοντες τήν ἐπιστασίαν τῶν ᾿Εθνῶν, κατά τήν ᾿Ωδήν τοῦ Μωϋσέως: «ἔστησεν ὅρια ἐθνῶν κατά ἀριθμόν ᾿Αγγέλων Θεοῦ» (Δτ. 32,8), δέν ὑπέταξαν τόσους ἀνθρώπους εἰς τόν Θεόν, οὐδέ ἐμεγάλυναν τόσον τήν Κυριότητα τοῦ Θεοῦ, ὡσάν μόνη ἡ Θεοτόκος. Καί ὅλοι οἱ ᾿Απόστολοι, ὅπου ἀπεστάλθησαν διά νά μαθητεύσουν ὅλα τά ἔθνη, δέν ἔσωσαν τόσας ψυχάς ἀνθρώπων, οὔτε ἐπλάτυναν τόσον τήν Βασιλείαν τοῦ Κυρίου, καθώς μόνη ἡ Θεοτόκος.
Αὐτή γάρ ἔγινεν αἰτία, ὁπού ἐμεγάλυνεν, ἐπλάτυνε καί αὔξησεν ἡ Κυριότης καί ἐξουσία τοῦ Κυρίου· ὄχι μόνον εἰς τούς ᾿Ιουδαίους, ἀλλά καί εἰς ὅλα τά ἔθνη τῆς γῆς· ὄχι μόνον εἰς τήν γῆν, ἀλλά καί εἰς τόν Οὐρανόν· ὄχι μόνον εἰς τόν Οὐρανόν, ἀλλά καί εἰς ὅλους τούς ἐν Οὐρανῷ ᾿Αγγέλους. Καθότι Αὐτή μόνη ἐστάθη μεθόριον Κτίστου καί κτίσεως, κατά τόν Θεσσαλονίκης Γρηγόριον· καί τόν μέν Θεόν ἐποίησεν Υἱόν ἀνθρώπου, τούς δέ ἀνθρώπους ἐποίησεν Υἱούς Θεοῦ, τούς δέ ᾿Αγγέλους ἀπέδειξεν ἀτρέπτους εἰς τό κακόν, καί μειζόνων χαρισμάτων αὐτούς ἠξίωσεν.
Καί ὁ μέν Δαβίδ, ἐπειδή καί δέν ἦτον ἀρκετός νά μεγαλύνῃ μόνος τόν Κύριον, προσκαλεῖ ὅλους τούς πρᾳεῖς καί ἁγίους νά συμβοηθήσουν αὐτῷ εἰς τό μέγα ἔργον τοῦτο, λέγων πρός αὐτούς: «μεγαλύνατε τόν Κύριον σύν ἐμοί» (Ψλ. 33,4)· ἡ δέ Θεοτόκος, αὐταρκεστάτη οὖσα εἰς τό μέγα τοῦτο κατόρθωμα, καθό Μήτηρ Θεοῦ, μόνη Αὐτή ἀφ᾿ ἑαυτῆς μεγαλύνει τόν Κύριον, χωρίς νά χρειασθῇ τήν συνεργίαν τῶν ἀνθρώπων. Καί δικαίως τοῦτο λέγει· διότι, ἄν ὅλα τά ἔργα καί κτίσματα τόσον αἰσθητά, ὅσον καί νοητά μεγαλύνουσι τόν Ποιητήν τους μέ τήν σοφίαν καί τό μέγεθος καί κάλλος καί μέ τάς ἄλλας φυσικάς τελειότητας, μέ τάς ὁποίας ἐδημιουργήθησαν: «ὡς ἐμεγαλύνθη, φησί, τά ἔργα σου, Κύριε· πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας» (Ψλ. 103,24), πόσῳ μᾶλλον ἡ Παρθένος εἶναι ἀξία νά μεγαλύνῃ τόν Κύριον, ὄχι μόνον μέ τάς φυσικάς καί ἐπικτήτους τελειότητας, ὁπού Τῇ ἐχαρίσθησαν, ἀλλά πολλῷ μᾶλλον μέ τάς ὑπερφυσικάς καί θείας, μέ τάς ὁποίας ἔγινεν ὅλου τοῦ κόσμου κόσμος καί ὅλης τῆς κτίσεως στολισμός καί καλλονή Ἀγγέλων τε καί ἀνθρώπων; Ταύτας [τάς τελειότητας] γάρ ὅποιος θεωρήσῃ μέ μίαν προσεκτικήν θεωρίαν, εὐθύς κινεῖται εἰς τό νά μεγαλύνῃ καί νά δοξάζῃ τόν Κύριον, ὁπού τόσον Αὐτήν ἐχαρίτωσεν.
Καθώς δέ ἐμεγάλυνεν ἡ Θεοτόκος τόν Κύριον καί τήν Κυριότητα τοῦ Κυρίου, ἔτσι ἐκ τοῦ ἐναντίου ἐσμίκρυνε τόν διάβολον καί τήν ἐξουσίαν τοῦ διαβόλου· διότι ἐξωλόθρευσε τήν βασιλείαν του, διότι ἀφάνισε τήν εἰδωλολατρείαν του καί διότι ἐσήκωσεν ἀπό αὐτόν τήν τιμήν ἐκείνην καί δόξαν, μέ τήν ὁποίαν ἐτιμᾶτο καί ἐδοξάζετο πρό τῆς Θεοτόκου, ὡσάν βασιλεύς καί κοσμοκράτωρ καί ἐλατρεύετο ὡσάν θεός ἀπό ὅλα τά ἔθνη τοῦ κόσμου. Καί τοῦτο [ἡ σμίκρυνσις τοῦ διαβόλου] ἦτον κατά πάντα λόγον δικαίου ἀκόλουθον· διότι, καθώς ἡ προμήτωρ Εὔα ἐσμίκρυνε μέν τόν Κύριον καί τήν Κυριότητα Αὐτοῦ διά μέσου τῆς παρακοῆς, ἐμεγάλυνε δέ τόν διάβολον καί τήν ἐξουσίαν αὐτοῦ, ἔτσι ἔπρεπεν ἐκ τοῦ ἐναντίου ἡ θυγάτηρ τῆς Εὔας Μαρία, νά μεγαλύνῃ μέν τόν Κύριον καί τήν ἐξουσίαν τοῦ Κυρίου, διά μέσου τῆς πρός Αὐτόν ὑπακοῆς, νά σμικρύνῃ δέ τόν διάβολον καί τήν βασιλείαν τοῦ διαβόλου, ἵνα ἡ θυγάτηρ ἰατρεύσῃ τῆς προμήτορος Αὐτῆς τό παράπτωμα. Καί καθώς ἄρχισεν ἡ ἁμαρτία καί τά κακά ἀπό γυναῖκα, οὕτω πάλιν ἀπό γυναῖκα νά ἀρχίσῃ ἡ ἀρετή καί τά καλά, κατά τόν ᾿Ωριγένη, λέγοντα: «ὥσπερ ἤρξατο ἡ ἁμαρτία ἀπό γυναικός, οὕτω καί τά ἀγαθά ἀπό γυναικός ἤρξατο».
[Ὁσίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Κῆπος Χαρίτων, ἤτοι ῾Ερμηνεία Γλαφυρά εἰς τάς Θʹ ᾿Ωδάς τῆςΣτιχολογίας, 4η ἔκδ. (Θεσ/νίκη: Β. Ρηγοπούλου, 1979), 195-198. Ἀπόσπασμα].
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου