του Οσίου Πατρός ημών Γρηγορίου του Παλαμά – ομιλία ΙΔ”, εις τον Ευαγγελισμόν της Πανυπεράγνου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου Μαρίας.

web statistics

Ο ψαλμωδός προφήτης, απαριθμούμενος τα της κτίσεως είδη και την εν αυτοίς σοφίαν του Θεού καθορών, του θαύματος όλος γεγονώς, μεταξύ γράφων εξεβόησεν˙ «ως εμεγαλύνθη τα έργα σου Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησας». Εμοί δε νυν, τις εφαρμόσει λόγος προς ύμνον εξαγγέλειν πειρωμένω προς δύναμιν την δια σαρκός επιφάνειαν του τα πάντα κτίσαντος Λόγου; Ει γαρ θαύματος γέμει τα όντα και το εκ μη όντων ταύτα προελθείν εις τα όντα θείον και πολυύμνητον, πόσω θαυμασιώτερον και θειότερον και παρ’ ημών υμνείσθαι αναγκαιότερον, το γενέσθαι τι των όντων Θεόν, και ουχ απλώς Θεόν, αλλά τον όντως όντα Θεόν, και ταύτα την μηδέ φυλάξαι δυνηθείσαν ή βουληθείσαν το καθό γέγονεν ημετέραν φύσιν, και δια τούτο δικαίως εις τα κατώτατα της γης απωσθείσαν; τοσούτο γαρ μέγα και θείον, απόρρητόν τε και ανενόητον, το την ημετέραν φύσιν γενέσθαι ομόθεον και δι’ αυτής ημίν χαρισθήναι την επί το κρείττον επάνοδον, ως και τοις αγίοις αγγέλοις τε και ανθρώποις, και αυτοίς τοις προφήταις, καίτοι δια Πνεύματος ορώσιν, ανεπίγνωστον όντως μένειν, από του αιώνος υπάρχον κεκρυμμένον μυστήριον. Και τι λέγω, πριν εις πέρας ελθείν; Και γεγονός γαρ, ουχ ότι γέγονεν, άλλ’ όπως γέγονε, πάλιν μυστήριον μένει, πιστευόμενον άλλ’ ου γινωσκόμενον, προσκυνούμενον άλλ’ ου πολυπραγμονούμενον, και προσκυνούμενόν τε και πιστευόμενον δια μόνου του Πνεύματος˙ «ουδείς γαρ δύναται ειπείν Κύριον Ιησούν, ειμή εν Πνεύματι αγίω», και το Πνεύμά εστί δι΄ου προσκυνούμεν και δι’ ου προσευχόμεθα, φησίν ο απόστολος.
Ότι δε μη τοις ανθρώποις μόνον, αλλά και τοις αγγέλοις και τοις αρχαγγέλοις αυτοίς απερινόητόν εστί το μυστήριον τούτο, παρίστησι σαφώς και το παρ’ ημών εορταζόμενον σήμερον. Ευηγγελίσατο μεν γαρ ο αρχάγγελος τη Παρθένω την σύλληψιν˙ της δε μαθείν ζητούσης τον τρόπον και προς αυτόν ειπούσης, «πώς έσται μοι τούτο, επεί άνδρα ου γινώσκω;». μηδαμώς έχων ο αρχάγγελος ερμηνεύσαι τον τρόπον, επί τον Θεόν και ούτος κατέφυγε, «Πνεύμα λέγων άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις Υψίστου επισκιάσει σοι»…

Ο ψαλμωδός προφήτης, απαριθμώντας τα είδη της δημιουργίας και καθορώντας την αποτεθειμένη σ’ αυτά σοφία του Θεού, γεμάτος θαυμασμό ολόκληρος, εκεί που έγραφε ανεφώνησε˙ «πόσο μεγαλοπρεπή είναι τα έργα σου, Κύριε, όλα τα έπλασες με σοφία». Σ’ εμένα τώρα, που επιχειρώ να εξαγγείλω κατά δύναμι την σαρκική επιφάνεια του Λόγου που έκτισε τα πάντα, ποιός λόγος θα μου αρκέση για εξύμνησι; Εάν πραγματικά τα όντα είναι γεμάτα θαύμα και το ότι αυτά προήλθαν στην ύπαρξι από μη όντα είναι θείο και πολυύμνητο, πόσο θαυμασιώτερο και θειότερο είναι και πόσο αναγκαιότερο είναι να υμνήται από μας το να γίνη κάποιο από τα όντα θεός, και όχι απλώς θεός, αλλά ό όντως ων Θεός, και μάλιστα η φύσις μας που δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε ούτε τον χαρακτήρα κατά τον οποίο έγινε να φυλάξη και γι’ αυτό δικαίως απωθήθηκε στα κατώτατα μέρη της γης; Διότι τόσο μεγάλο και θείο, τόσο απόρρητο και ακατανόητο είναι το ότι η φύσις μας έγινε ομόθεος και ότι δι’ αυτής μας εχαρίσθηκε η επάνοδος στο καλύτερο, ώστε τούτο και στους αγίους αγγέλους και στους ανθρώπους, ακόμη και στους προφήτες, αν και αυτοί βλέπουν δια Πνεύματος, να μένη στην πραγματικότητα ανεπίγνωστο, μυστήριο που είναι κρυμμένο από τον αιώνα. Και γιατί αναφέρω μόνο πριν πραγματοποιηθή; Διότι και όταν έγινε, πάλι μένει μυστήριο, όχι βέβαια ότι έγινε αλλά πως έγινε˙ μυστήριο πιστευόμενο αλλά μη γινωσκόμενο, προσκυνούμενο, αλλά μη πολυπραγμονούμενο, προσκυνούμενο δε και πιστευόμενο δια μόνου του Πνεύματος˙ «διότι κανείς δεν μπορεί να ειπή Κύριον Ιησού, παρά στο άγιο Πνεύμα», και το Πνεύμα είναι αυτό δια του οποίου προσκυνούμε και δια του οποίου προσευχόμαστε, λέγει ο απόστολος.
Ότι δε το μυστήριο τούτο είναι ακατανόητο, όχι μόνο στους ανθρώπους, αλλά και στους αγγέλους και τους αρχαγγέλους, αποδεικνύει σαφώς και το γεγονός που εορτάζεται από εμάς σήμερα. Ο αρχάγγελος ευαγγελίσθηκε στην Παρθένο τη σύλληψι˙ όταν δε αυτή αναζητούσε τον τρόπο κι είπε προς αυτόν, «πώς θα μου συμβή τούτο, αφού δεν γνωρίζω άνδρα;», μη μπορώντας να ερμηνεύση τον τρόπο κατά κανένα τρόπο ο αρχάγγελος, κατέφυγε και αυτός προς τον Θεό, λέγοντας «Πνεύμα άγιο θα έλθη σ’ εσέ και δύναμις Υψίστου θα σε επισκιάση»…