«Χαίροις, η φλογοφόρος βάτος…».

web statistics

Αποσπάσματα από την ομιλία στον «Ευαγγελισμό της Θεοτόκου» του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού.

Ο ιερός Δαμασκηνός, με τα έκτακτα χαρίσματά του, ανύμνησε και ως εμπνευσμένος υμνωδός και ως εμβριθέστατος θεολόγος τα μεγαλεία της Αειπαρθένου Θεοτόκου. Αναρίθμητοι είναι οι θαυμάσιοι ύμνοι, που συνέθεσε προς τιμήν της για όλες τις εορτές της και βαθυστόχαστες οι ομιλίες, που έγραψε εγκωμιάζοντάς την.

Η ομιλία του στον «Ευαγγελισμό της Θεοτόκου» έχει ως χαρακτηριστικό γνώρισμα ότι είναι ένα σύνολο 152 «Χαιρετισμών» προς την Παναγία, στούς οποίους την εγκωμιάζει σχετίζοντάς την με πρόσωπα και γεγονότα της Αγίας Γραφής και κυρίως τονίζοντας την συμβολή της στο έργο της σωτηρίας μας.
Επιλέγουμε και παραθέτουμε με μικρό σχολιασμό 7 από αυτούς τούς «Χαιρετισμούς», για να θαυμάσουμε τον θεοκίνητο κάλαμο του θαυμαστού της Θεοτόκου Οσίου Πατρός.

1. «Χαίροις, η φλογοφόρος βάτος, ην είδέ ποτε ο παμβόητος εν όρει Σινά Μωϋσής».
Εδώ παρομοιάζεται η Παναγία με την φλεγομένη και μη καιομένη βάτο, που είδε ο περιβόητος και ένδοξος Μωϋσής στο όρος Σινά. Ενώ με τον Ευαγγελισμό κατοίκησε μέσα της ο Θεός, ο Οποίος είναι «πυρ καταναλίσκον» (Δευτερον. δ´ 24), εν τούτοις η υπεραγία Παρθένος, όχι μόνο δεν κατεκάη, αλλά εκράτησε μέσα της αυτό το υπερκόσμιο πυρ και έγινε Μητέρα του Θεού, Μητέρα της Ζωής του κόσμου.

2. «Χαίρε, ότι τέτοκας παιδίον προαιώνιον και πρόσφατον, εκ πηγών Ισραήλ καταγόμενον».
Μεσα σε λίγες λέξεις ο Αγιος παρουσιάζει το μέγα και ανεξιχνίαστο μυστήριο της θείας ενανθρωπήσεως. Τονίζει ότι η Παναγία γέννησε «παιδίον προαιώνιον και πρόσφατον». Ο Υιός της ως Θεός ήταν «προαιώνιος» μαζί με τον άναρχο ουράνιο Πατέρα Του: ως άνθρωπος όμως ήταν «πρόσφατος», είχε μόλις γεννηθεί από Εκείνην, κατά σάρκα καταγόμενος από τον λαο του Ισραήλ.

3. «Χαίρε, δι” ής ημίν επέφανεν ο ψάμμω χαλινώσας την μεγαλομέγεθόν τε και κοσμοχώρητον και θαυμαστοθέατον θάλασσαν».
Με θαυμάσια επίθετα για την θάλασσα ο ιερός Δαμασκηνός υμνεί με την φράση αυτή την Θεοτόκο, λέγοντας ότι δι Αυτής εγεννήθη και ήλθε στον κόσμο ο Παντοδύναμος Θεός, ο Οποίος με την αδύναμη και ευτελή άμμο χαλιναγωγεί την θάλασσα, την συγκρατεί στα όριά της και την εμποδίζει να κατακλύσει την γη.

4. «Χαίροις, ω Κυρία Θεοτόκε, δι” ής ημίν γεννάται ο αυτογενέθλιος και φύεται ο αυτοφυής και αύξεται ο τέλειος».
Ως βαθύς θεολόγος ο Αγιος υμνεί με τον «Χαιρετισμό» του αυτό την Παναγία, διότι εγέννησε Εκείνον που ως Θεός είναι αυτογέννητος και εβλάστησε μέσα της Αυτός που είναι αυτοφυής και αυξήθηκε ως άνθρωπος Αυτός που ως Θεός είναι τέλειος και δεν έχει καμιά έλλειψη.

5. «Χαίρε, δι” ης καθαράς ημείς και φρικτής σαρκός εν τη φρικτοτελεί τραπέζη προσεγγίζειν τολμώντες μετέχομεν».
Με τον «Χαιρετισμό» αυτό στρέφει το νου και την καρδιά μας ο Αγιος στο μέγα και φρικτό Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Μας υπενθυμίζει ότι το Πανάγιο Σώμα και το Τιμιο Αίμα, που μεταλαμβάνουμε κατά την θεία Λειτουργία, είναι το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου και Θεού μας, που το έλαβε Εκείνος, όταν ήλθε στη γη για τη σωτηρία μας, από την Πανάχραντη Μητέρα Του. Το ένωσε με την θεότητά Του και μας το χαρίζει με το Μυστήριο, για να μας θεοποιήσει. Μη το λησμονούμε ποτέ αυτό.

6. «Χαίρε, δι” ης ημείς τας χριστομόρφους και σεπτοπροσκυνήτους προσκυνούμεν εικονογραφίας».
Ως γενναίος, αλλά και αγωνιζόμενος με επιχειρήματα κατά των Εικονομάχων ο ιερός Δαμασκηνός τονίζει στον «Χαιρετισμό» αυτό ότι αφού εγέννησε πραγματικά τον Θεάνθρωπο η Παναγία, μπορούμε να Τον εικονίζουμε και να ασπαζόμαστε τις ιερές και σεπτοπροσκυνητές εικόνες Του. Δεν ήταν μόνο Θεός. Ηταν και άνθρωπος ορατός άρα και περιγραπτός.

7. «Χαίρε, δι” ης οι φιλόχρυσοι φιλόχριστοι γίνονται, και οι φιλάργυροι φιλάνθρωποι, και φιλόπτωχοι οι φιλόπλουτοι».
Με την φράση αυτή παρουσιάζει ο Αγιος την καλή αλλοίωση, που προκαλεί στις ψυχές η Χαρη της Παναγίας, πως δηλαδή φιλάργυροι άνθρωποι γίνονται δι αὐτῆς φιλόπτωχοι. Και δεν είναι βέβαια αυτή η μόνη καλή αλλοίωση που προκαλεί η Χαρη της.

Και κλείνει την ομιλία του ο Οσιος Ιωάννης με την επιφώνηση: « Αλλά παράτεινον το έλεός σου, πανάγαθε Δεσποινα, τοις γινώσκουσί σε, και ίδε επί τούς δούλους σου… ότι πάντων οι οφθαλμοί εις σε ελπίζουσι» (ΕΠΕ 9, 154-178).

Από το περιοδικό: «Η δράση μας», τεύχος Μαρτίου 2009.