Μικρό οδοιπορικό στις θαυματουργές αγιορείτικες εικόνες της Παναγίας

web statistics

Άγιον Όρος - Παναγία

Το Άγιο Όρος που βρίσκεται κάτω από την προστασία της Παναγίας είναι το μοναδικό στον κόσμο μοναστικό κέντρο του οποίου η ιστορία παρουσιάζεται συνεχής και αδιάσπαστη για περισσότερα από χίλια χρόνια. Σύμφωνα με τη παράδοση η Θεοτόκος με τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, παραπλέοντας τον Άθω όταν πήγαιναν να επισκεφθούν τον Λάζαρο στην Κύπρο μετά την Ανάσταση του Κυρίου, αποβιβάστηκαν, ύστερα από φοβερή θαλασσοταραχή, στον όρμο του Κλήμεντος, εκεί που βρίσκεται σήμερα η μονή των Ιβήρων.

Η Παναγία θαυμάζοντας το ωραίο τοπίο ζήτησε από τον Υιό της να της παραχωρήσει όλο το Όρος, αν και οι κάτοικοί του ήταν ειδωλολάτρες. «Εσύ αγάπησες τον κήπο της Γεσθημανή και είναι δικός σου με τα αιωνόβια δέντρα και τα μεγαλόπρεπα βράχια. Με τα ταπεινά λουλούδια και το αγιασμένο χώμα. Κι εγώ, η Μάνα σου, θα ήθελα να είχα έναν δικό μου κήπο. Να περπατώ, να προσεύχομια και να τον επιμελούμαι»! Τότε ακούστηκε μια φωνή που έλεγε: «έστω ο τόπος ούτος κλήρος σος και περιβόλαιον σόν και παράδεισος, ετι δέ και λιμήν σωτήριος των θελόντων σωθήναι». «Πάρε και συ το Περιβόλι αυτό κι ας είναι αιώνια και μοναδικό δικό σου». Έτσι λοιπόν ο επίγειος αυτός παράδεισος έγινε πια ο «Κήπος», το «Περιβόλι της Παναγίας». Δεσποτεία πνευματικής αγάπης ξεχύθηκε από τότε επάνω στον Άθω και η σκέπη της Θεοτόκου πλήρωσε με ιερότητα τον χώρο.

Όλα στο ευλογημένο αυτό βουνό, η κιβωτός της Ορθοδοξίας, το Άγιον Όρος, ολόκληρη η χερσόνησος του Άθωνα, αλλά και άπαντες οι Αγιορείτες Πατέρες, έχουν μιαν ιδιαίτερη σχέση με την Κυρία Θεοτόκο. Είναι δικό της αυτό το Περιβόλι. Το μοναδικό Άγιον Όρος, που το φροντίζει με περίσσια χάρη κι επιμέλεια.

Είναι η Έφορος και η Προστάτης του. Η «Καθηγουμένη». Είναι η μόνη γυναικεία ύπαρξη που υπάρχει σ’ αυτό. Οι Αγιορείτες Μοναχοί, νύχτα και μέρα, υμνούν τη Θεοτόκο. Δεν υπάρχει αγιορείτικη εκδήλωση που να μη συνδέεται με το πανάγιο όνομά Της και το γλυκύτατο πρόσωπό της.

Η Παναγία είναι η Μητέρα τους. Είναι η μοναδική γυναίκα που έχουν σχέση μαζί της. Αυτήν που αγαπούν, σ’ Αυτήν προσεύχονται, σ’ Αυτήν εμπιστεύονται τα πάντα! Όταν μιλούν γι’ Αυτήν κι όταν ψάλλουν ύμνους της, δακρύζουν...

Είναι η προστάτις και η βοηθός τους, είναι η Αειπάρθενος την οποία αποκαλούν «Μάνα μου», «Μανούλα μου», όπως θα μιλούσαν στη σαρκική τους μητέρα!

Παντού, όπου κι αν περπατήσεις, θα βρεις μιαν θαυματουργή εικόνα. Παντού θ’ ακούσεις για θαύματα κι εμφανίσεις της Παναγίας... Θ’ ακούσεις θρύλους και διηγήσεις ευλαβικές, που μαρτυρούν την αγάπη και τη λατρεία των Μοναχών στην Έφορο του τόπου τους, την Κυρία Θεοτόκο.

Ας ξεκινήσουμε, όμως, το σύντομο οδοιπορικό μας στο Αγιώνυμο Όρος του Άθωνα. Ας μπούμε, έστω και για λίγο στο πανέμορφο Περιβόλι της Παναγίας μας κι ας προσκυνήσουμε νοερά λίγες από τις θαυματουργές της εικόνες.

Ι. Ναός Πρωτάτου Καρυές

Ο ναός του Πρωτάτου βρίσκεται στις Καρυές, τη πρωτεύουσα της Αθωνικής πολιτείας. Παλιότερα ονομαζόταν Λαύρα των Καρυών, μετονομάστηκε όμως σε ναό του Πρωτάτου, αφού εκεί κατοικούσε ο Πρώτος, η διοικητική αρχή ολόκληρου του Αγίου Όρους.

Ο ναός του Πρωτάτου είναι αφιερωμένος στη γιορτή της Θεοτόκου και είναι το αρχαιότερο από τα καθολικά. Διαφέρει ωστόσο απ΄ αυτά τόσο στο σχήμα όσο και στον αρχιτεκτονικό τύπο.

Πρόκειται για τρικλιτή βασιλική. Για ένα μακρόστενο κτίριο δηλαδή, που καταλήγει ανατολικά σε ημικύκλιο και χωρίζεται με κίονες σε τρία μέρη κλιτή.

Κτίστηκε από τον Όσιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη στις Αρχές του 10ου αιώνα. Οι τοιχογραφίες θεωρούνται έργο του Μανουήλ Πανσέληνου.

Άξιον Εστί

Στην κόχη του Ιερού Βήματος του Πρωτάτου βρίσκεται η εικόνα του «Άξιον εστί». Πολλά τα θαύματά της, πάμπολλοι και οι προσκυνητές που θα περάσουν οπωσδήποτε απ’ εκαί να προσκυνήσουν, να πούνε γονατιστοί τον πόνο τους, να πάρουν την ευλογία της.

Ήταν ένα βράδυ του καλοκαιριού όταν χτύπησε η πόρτα του Παντοκρατορινού Κελλιού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, κοντά στη Σκήτη του Αγίου Ανδρέα, στις Καρυές. Ο Γέροντας του Κελλιού βρισκόταν στην αγρυπνία στο Πρωτάτο, όπως έκανε εξάλλου κάθε Σάββατο βράδυ. Ο υποτακτικός άνοιξε και μπροστά του στεκόταν ένας ξένος μοναχός (ο Αρχάγγελος Γαβριήλ με σχήμα Μοναχού) που ζητούσε τη φιλοξενία του. Με ευχαρίστηση τον δέχτηκε και του προσέφερε ό,τι διέθετε το φτωχικό κελλί τους.

Τη νύχτα σηκώθηκαν για να διαβάσουν την πρωινή ακολουθία. Την ώρα του Όρθρου και όταν έφθασαν στην ενάτη ωδή, ο φιλοξενούμενος πριν να ψάλλει «την Τιμιωτέρα των Χερουβείμ», πρόσθεσε το άγνωστο μέχρι τότε προοίμιο «Άξιον εστί ως αληθώς μακαρίζειν Σε την Θεοτόκον». Τον ύμνο αυτό τον έψαλε ολοκληρωμένο πολλές φορές ο άγνωστος Μοναχός μπροστά στην εικόνα της Παναγίας, μέχρι να τον μάθει ο υποτακτικός. Αυτή η φράση προκάλεσε το θαυμασμό του υποτακτικού, ο οποίος και ζήτησε από τον επισκέπτη να του γράψει τη φράση για να μπορεί να την ψάλλει κι αυτός. Μέσα στο φτωχό όμως κελλί δεν υπήρχε ούτε χαρτί, ούτε μελάνη κι έτσι ο επισκέπτης χάραξε τη φράση με το δάχτυλό του σε μια πέτρινη πλάκα, σαν να ήταν ζύμη, λέγοντας ότι αυτός ο ύμνος πρέπει να ψάλλεται από όλους τους Ορθοδόξους και εξαφανίστηκε.

Ο υποτακτικός, που τον τίμησε ο Θεός για την υπακοή και τον οσιακό του βίο, έψαλλε μέχρι το πρωί αυτόν τον ύμνο, ο οποίος τόσο πολύ εύφραινε την καρδιά του και του έφερνε ψυχική αγαλλίαση! Όταν επέστρεψε ο Γέροντας, άκουσε τον υποτακτικό του να ψάλλει τον γλυκύτατο αυτό και μελωδικώτατο ύμνο του Αρχαγγέλου, πληροφορήθηκε τα όσα έγιναν, έτρεξε πίσω στις Καρυές κι ανήγγειλε το θαύμα.

Στο κελί αυτό, που από τότε ονομάστηκε «Άξιον εστίν» ετελείτο γιορτή προς τιμήν του Αρχάγγελου Γαβριήλ, ο οποίος, όπως λέγεται, ήταν ο επισκέπτης μοναχός, αφού αυτός είναι ο κατεξοχήν υμνολόγος της Θεοτόκου.

Η πλάκα στην οποία γράφτηκε ο ύμνος, στάλθηκε στο Πατριαρχείο και η εικόνα της Παναγίας μπροστά στην οποία ψάλθηκαν τα αγγελικά λόγια, μεταφέρθηκε στον Ι.Ν του Πρωτάτου. Κάθε Δευτέρα της Διακαινησίμου λιτανεύεται η θαυμαστή εικόνα της Παναγίας στις Καρυές.

Μπροστά στην εφέστια εικόνα του Άθωνα, «εγένετο ο συναγερμός του αγιορειτικού κόσμου και γονυπετώς υπέγραψαν οι σεβαστοί Καθηγούμενοι και Προιστάμενοι των ιερών Μονών το ψήφισμα της αιωνίου ενώσεως του Αγίου Όρους μετά της Μητρός Ελλάδος».

(10.5.1924)

• 1963/ Χιλιετηρίδα Αγίου Όρους

• 1985/ 2.300 χρόνια Θεσσαλονίκης

• 1987/ Επίσημη επίσκεψη μακαριστού Οικουμενικού Πατριάρχη κυρού Δημητρίου

• 1994/ μαρτυρική Κύπρο

Ιερά Μονή Βατοπεδίου

Τρεις, περίπου ώρες από τις Καρυές, απέχει η μεγίστη, όπως ονομάζεται, Μονή του Βατοπεδίου, κτισμένη σ΄ ένα ορμίσκο της βορειοανατολικής πλευράς της χερσονήσου, πάνω σε μια κατάφυτη πλαγιά και μεταξύ των Μονών Εσφιγμένου και Παντοκράτορος. Η Μονή είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου (25 Μαρτίου).

Οι παραδόσεις και οι θρύλοι διηγούνται πως η Μονή κτίστηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο, αλλά καταστράφηκε. Στο τέλος του 4ου αιώνα, ξανακτίστηκε από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α΄, από ευγνωμοσύνη προς την Θεοτόκο που έσωσε το γυιό του, ο οποίος, ταξιδεύοντας στο πέλαγος παιδί ακόμη, ναυάγησε κοντα στις ακτές του Όρους και μεταφέρθηκε θαυματουργηκά στη στεριά κοντά σε μια βάτο, έτσι ονομάστηκε και το Μοναστήρι Βατοπαίδιον. Η ονομασία Βατοπέδιον, είναι προτιμότερη και εξηγείται από τις πολλές βάτους που υπάρχουν στο πεδινό μέρος, που απλώνεται μπροστά από αυτό.

Ιστορικά η ίδρυση του Μοναστηριού τοποθετείται στο β΄ μισό του 10ου αιώνα από τρεις μοναχούς, από την Ανδριανούπολη, τους Αθανάσιο, Νικόλαο και Αντώνιο. Τον 12ο αιώνα ο βασιλιάς της Σερβίας Συμεών και ο γιος του Σάββας μονάζουν σ΄ αυτή και προσθέτουν οικοδομές.

Ο κεντρικός ναός του μοναστηριού κτίστηκε τον 11ο αιώνα. Οι τοιχογραφίες του έγιναν τον 14ο αιώνα, αλλά ανακαινίστηκαν το 18ο αιώνα. Είναι ο μοναδικός ναός στο Άγιον Όρος, στον οποίο έχει διασωθεί επιτοίχιος ψηφιδωτός διάκοσμος με παραστάσεις του 11ου αιώνα, στα μέσα του 12ου και τέλη του 13ου, που απεικονίζουν τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, την Δέηση και τον Άγιο Νικόλαο. Στο ιερό Βήμα του ναού φυλάγονται τεμάχια από Τίμιο Ξύλο, λείψανα διαφόρων Αγίων, μέρος από το καλάμι με το οποίο πρόσφεραν στον Ιησού Χριστό το βουτηγμένο σε ξύδι σφουγγάρι, ένα από τα τρία τεμάχια της ζώνης της Θεοτόκου.

Μέσα και έξω από τη Μονή υπάρχουν άλλοι 28 ναοί. Στο καθολικό είναι ενσωματωμένα 5 παρεκκλήσια του Αγίου Δημητρίου, του Αγίου Νικολάου, της Παναγίας της Παραμυθίας, των Αρχαγγέλων και της Αγίας Τριάδας. Στην αυλή υπάρχουν 2 παρεκκλήσια της Αγίας Ζώνης, που φυλάσσονται τα υπόλοιπα 2 τεμάχια της τίμιας Ζώνης της Θεοτόκου για την οποία εκ παραδόσεως γνωρίζουμε ότι η Θεοτόκος ανερχόμενη στον ουρανό παρέδωσε στον Απόστολο Θωμά, και των Αγίων Αναργύρων.
Η τράπεζα της Μονής κτίστηκε τον 12ο αιώνα και ανακαινίστηκε τον 18ο οπότε και αγιογραφήθηκε, η εικονογράφηση όμως παρουσιάζεται ελλιπής. Μέσα στο κτίριο υπάρχουν βοηθητικοί χώροι και η κατοικία του τραπεζάρη.

Στη βιβλιοθήκη της Μονής υπάρχουν πολύτιμα χρυσόβουλα, κηρόβουλα και άλλα έγγραφα, που χρονολογούνται από τον 14ο αιώνα, 1536 χειρόγραφα βιβλία, 10.000 έντυπα βιβλία και πολλά έργα τέχνης.

Η φιάλη, το κωδωνοστάσιο, το εργαστήριο αναπαλαιώσεως φορητών εικόνων, οι σκήτες και τα κελιά των μοναχών «στολίζουν» την υπόλοιπη Μονή, την οποία περικλείουν ολοπράσινες κοιλάδες, δάση από καστανιές ανακατεμένες με θάμνους και αγριολούλουδα. Η θέα από την Μονή, γεννά μέσα σου κάτι το άγνωστο, μια μελαγχολία που η φύση της είναι δύσκολο να καθοριστεί.

(Βιβλιογραφία: Άγιο Όρος, το Άγιον Όρος).

Παναγία Εσφαγμένη.

Η επωνυμία αυτή, δόθηκε στην Αγία αυτή εικόνα, για την εξής αιτία. Κάποτε ένας Ιεροδιάκονος Εκκλησιάρχης (διακονούσε τον ναό, νεοκόρος επιμελητής) της Μονής, πήγαινε να γευματίσει στην κοινή τράπεζα παντοτε καθυστερημένα, εξαιτίας δήθεν του διακονήματός του στο ναό. Κάποια μέρα αργοπόρησε, ως συνήθως και ζήτησε από τον τραπεζάρη φαγητό. Εκείνος αγανακτισμένος αρνήθηκε να του δώσει, λέγοντάς του ότι δεν μπορεί ο καθένας να τρώει ό,τι ώρα θέλει.

Ο Εκκλησιάρχης με έντονους λογισμούς ενάντια στον τραπεζάρη και με αγανάκτηση, επέστρεψε στον ναό. Με όλη την ταραχή και την ζάλη του πνεύματος του, πλησίασε προς την εικόνα της Θεομήτορος και στεκόμενος ενώπιον της, άρχισε να της λέει: « Έως πότε θα σε υπηρετώ Θεοτόκε θα κοπιάζω και για όλα αυτά ούτε ένα κομμάτι ψωμί να μην μου δίνεται, για να δυναμώσω το κουρασμένο σώμα μου»; Με αυτά τα λόγια βγάζει το μαχαίρι, με το οποίο πριν καθάριζε τα μανουάλια, το καρφώνει με δύναμη στο μάγουλο (παρειά) της εικόνας της Παναγίας και την πλήγωσε. Αμέσως άρχισε να τρέχει αίμα από την πληγή και το πρόσωπο της Παναγίας χλώμιασε.

Ο Εκκλησιάρχης γέμισε από τρόμο, τυφλώθηκε και έπεσε κάτω κι έγινε σαν τρελός από τον έλεγχο της συνείδησης του, μένοντας στην κατάσταση αυτή τρία χρόνια. Μετά από τρία χρόνια εμφανίστηκε η Παναγία στον Ηγούμενο και του είπε ότι με τις προσευχές του, συγχωρεί τον παραβάτη μοναχό και του χαρίζει την υγεία του.

Ο μοναχός θεραπεύθηκε και από τότε έκλαιγε πικρά για την παραφροσύνη του και ονόμαζε τον εαυτό του φονιά. Καθόταν σε στασίδι απέναντι από την Εσφαγμένη εικόνα και με ειλικρινή μετάνοια, κατηγορώντας και επιπλήττοντας τον εαυτό του, πέρασε την υπόλοιπη ζωή του. Λίγο πριν τον θάνατο του, του εμφανίστηκε η Παναγία και του ανήγγειλε ότι τον συγχωρεί, αλλά το βλάσφημο χέρι του θα δοκίμαζε παραδειγματική τιμωρία μετά θάνατον.

Μετά από τρία χρόνια, στην ανακομιδή των οστών του, όλα του τα οστά ήταν καθαρά δείχνοντας το θείο έλεος το χέρι του όμως παρέμενε άλιωτο και κατάμαυρο. Φυλάσσεται μέχρι σήμερα, για να θυμίζει την αγαθότητα και την αγάπη της Παναγίας που είναι έτοιμη να μας συγχωρεί για τα λάθη μας.

Η εικόνα ονομάστηκε Εσφαγμένη και βρίσκεται στο Παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου της Μονής και φέρνει τα σημεία της πληγής και του ρεύσαντος αίματος.

Πριν λίγα χρόνια, ένας ξένος ιερέας, ασπαζόμενος την Αγία αυτή εικόνα, είτε ακούσια, είτε από περιέργεια, άγγιξε την πληγή της Θεοτόκου και τότε το καταξηραμένο αίμα έπεσε πάνω του με αποτέλεσμα τον αιφνίδιο θάνατο του, μόλις βγήκε από τον Ναό.

(Βιβλιογραφία: Θαυματουργές εικόνες της Παναγίας στο Άθω, η Πλατυτέρα των ουρανών).

Παναγία Παραμυθία

Για την εικόνα αυτή διηγείται η παράδοσις ότι η αρχική έκφραση των προσώπων και η στάση του σώματος του Κυρίου και της Θεομήτορος άλλαξαν, όταν συνέβη το εξής φρικτό θαύμα: Όταν κάποτε αποβιβάστηκαν κρυφά πειρατές στην παραλία της Μονής και περίμεναν κρυμμένοι το πρωινό άνοιγμα της πύλης, για να επιτεθούν, ο ηγούμενος, που μετά το τέλος του όρθρου έμεινε μόνος, για να συνεχίσει την προσευχή του, άκουσε τα εξής λόγια από την εικόνα της Παναγίας : «Μην ανοίξετε σήμερα τις πύλες της Μονής, αλλά ανεβείτε στα τείχη και διώξτε τους πειρατές». Στρέφοντας το βλέμμα του εκεί είδε το θείο βρέφος να απλώνει το χέρι του και να σκεπάζει τα χείλη της μητέρας του λέγοντας: «Μη , Μητέρα μου, άφησέ τους να τιμωρηθούν όπως τους αξίζει». Αλλά η Παναγία πιάνοντας με το χέρι της το χέρι του Υιού της και στρέφοντας λίγο το κεφάλι, για να ελευθερώσει τα χείλη της επανέλαβε τα ίδια λόγια.

Μόλις ο ηγούμενος συνήλθε από το θαυμαστό θέαμα, βλέπει την εικόνα να έχει αλλάξει στο σχέδιο και στην όψη. Το χεράκι του Χριστού παρέμεινε κοντά στο στόμα της Παναγίας, ενώ το βλέμμα Του πήρε αυστηρή έκφραση. Αυτός ο τελευταίος σχηματισμός των προσώπων παρέμεινε μόνιμα στην εικόνα μετά από την τρίτη επανάληψη των λόγων της Παναγίας.

Οι μοναχοί, αφού σώθηκαν θαυματουργικά απ΄ τους πειρατές, ευχαρίστησαν την Παναγία και ονόμασαν την εικόνα της αυτή «Παραμυθία», που σημαίνει παρηγοριά. Από τότε και μέχρι σήμερα καταφεύγουν κατά την περίοδο μεγάλων κινδύνων μέσω της εικόνας αυτής στην προστασία της Παναγίας.

Για να προστατεύσουν την θαυματουργική εικόνα, την αποτοίχισαν από τον εξωτερικό τοίχο του Καθολικού και την εντοίχισαν στο εσωτερικό του παρεκκλησίου της Παναγίας της Παραμυθίας.

(Βιβλιογραφία: Θαυματουργές εικόνες της Παναγίας στο Άθω, φυλλάδιο Ι.Μ. Παν. Παραμ. Ρόδου).

Ιερά Μονή Φιλοθέου

Στο εσωτερικό της Χερσονησίδας, προς την πλευρά της βορειοανατολικής ακτής σε υψόμετρο 330μ., πάνω σ΄ ένα κατάφυτο οροπέδιο βρίσκεται η Μονή Φιλοθέου. Απέχει από τις Καρυές δυόμισι ώρες δρόμο, 45΄ από την θάλασσα και είναι αφιερωμένη στην εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (25 Μαρτίου).

Η Μονή ιδρύθηκε στο τέλος του 10ου αιώνα, κάνει την εμφάνιση σε έγγραφα του 1015 και 1016. Ιδρυτής της είναι ο Όσιος Φιλόθεος, σύγχρονος του κτήτορα της Μ.Λαύρας, Οσίου Αθανασίου του Αθωνίτη.

Η Μονή έμεινε για ένα χρονικό διάστημα στην αφάνεια, παρόλες τις δωρεές που έλαβε από τον αυτοκράτορα Νικηφόρο Γ΄ Βατανειάτη, με τις οποίες μπόρεσε να ανοικοδομηθεί. Για την Μονή φροντίζουν επίσης οι Παλαιολόγοι αυτοκράτορες Ανδρόνικος Β΄, Ανδρόνικος ο Γ΄ και Ιωάννης Ε΄.

Στις αρχές του 16ου αιώνα ο ηγούμενος της Διονυσίου μετέτρεψε την Μονή από ιδιόρρυθμη σε κοινόβιο. Το 17ο αιώνα γίνονται επιδιορθώσεις στην Μονή με την οικονομική βοήθεια, του βλάχου ηγεμόνα Γρηγορίου σκίκα.

Την εποχή αυτή ξεχώρισε μέσα από τους μοναχούς της Μονής μια μεγάλη προσωπικότητα για την Εκκλησία και το Γένος, ο Κοσμάς ο Αιτωλός, γνωστός από τους αγώνες του κατά του κινδύνου του εξισλαμισμού της χώρας μας στα χρόνια της σκλαβιάς. Στη Μονή ασκήτεψαν επίσης ο Άγιος Συμεών, ο Άγιος Δομέτιος και ο Άγιος Δαμιανός.

Τον 19ο αιώνα, εκτός από το καθολικό, την τράπεζα και την βιβλιοθήκη, το μοναστήρι κάηκε σχεδόν ολόκληρο. Με την ευλάβεια των μοναχών και τις διάφορες δωρεές ανακαινίστηκε σιγά-σιγά και πήρε την σημερινή του μορφή.

Τα κτίρια της Μονής είναι τοποθετημένα σ΄ ένα τετράπλευρο περίβολο. Το Καθολικό της Μονής κτίστηκε το 18ο αιώνα πάνω στα θεμέλια του παλιού, που είχε στο μεταξύ πέσει. Ο ναός δεν βρίσκεται στο μέσο της αυλής αλλά κοντά στη νότια πλευρά του περίβολου. Είναι μαρμαρόστρωτος και τοιχογραφημένος. Δεξιά και αριστερά έχει δυο παρεκκλήσια, των Αγίων Αρχαγγέλων και του Γενεσίου του Προδρόμου. Το κωδωνοστάσιο βρίσκεται στο παρεκκλήσιο της Αγίας Μαρίνας. Στις πτέρυγες της Μονής υπάρχουν τρία ακόμα παρεκκλήσια (Των Αγίων 5 Μαρτύρων, του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου και του Αγίου Νικολάου).

Η τράπεζα είναι κτίσμα βυζαντινό με αξιόλογες τοιχογραφίες της κρητικής τεχνοτροπίας.

Ανάμεσα στο καθολικό και την τράπεζα βρίσκεται η φιάλη του Αγιασμού. Η βιβλιοθήκη της Μονής περιέχει 250 χειρόγραφα από τα οποία τα 54 είναι περγαμηνά, δύο ειλητάρια 14ου αιώνα με την λειτουργία του Μ.Βασιλείου, το τετραευαγγέλιο με την παράσταση του Ευαγγελιστού Μάρκου.
Στο σκευοφυλάκιο φυλάσσονται Σταυρός από τίμιο Ξύλο, σταυροί, άμφια, λειτουργικά σκεύη, το δεξί χέρι του Χρυσοστόμου και άλλα τίμια λείψανα Αγίων.

Η Μονή κατέχει τη 12η θέση στη σειρά των 20 μοναστηριών στο Άθω και αριθμεί πάνω από 80 συνολικά μοναχούς.

Παναγία η Γλυκοφιλούσα

Το καλύτερο κειμήλιο για τη Μονή Φιλοθέου, για το οποίο αυτή ιδιαίτερα σεμνύνεται, είναι η αξιόλογη και θαυματουργική εικόνα της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας, που βρίσκεται στο αριστερό προσκυνητάρι του καθολικού.

Η «Γλυκοφιλούσα» διασώθηκε από την εικονομαχία και μεταφέρθηκε στο όρος ως εξής: Υπήρχε μια γυναίκα ευσεβής και ενάρετη, η Βικτωρία, που προσκυνούσε κρυφά τις Αγίες εικόνες, παρά την απαγόρευση του βασιλιά Θεόφιλου του Εικονομάχου. Στο σπίτι της φύλαγε την εικόνα της Γλυκοφιλούσας και κάποια μέρα που οι εικονομάχοι έκαναν έρευνα για να βρουν κρυμμένες εικόνες, η Βικτωρία, πιεζόμενη και από τον εικονομάχο άνδρα της, πήρε την εικόνα και κατέβηκε στη θάλασσα. Αφού την καταφίλησε με πόνο και δάκρυα, παρακάλεσε την Παναγία να διαφυλάξει την εικόνα, την οποία έβαλε στη θάλασσα, ελπίζοντας μετά από την μανία της εικονομαχίας, να την ξαναπάρει.

Η Αγία εικόνα όμως, στάθηκε όρθια και άρχισε να πλέει θαυματουργικά πάνω στα νερά. Διέπλευσε το πέλαγος του Μαρμαρά, τον Ελλήσποντο και το Αιγαίο και σταμάτησε στο Άγιο Όρος, στο λιμάνι της Μονής Φιλοθέου. Αποκαλύφθηκε στον ηγούμενο της Μονής να κατέβει και να υποδεχθεί την εικόνα. Ηγούμενος και μοναχοί κατεβαίνουν στο λιμάνι και αντικρίζουν την εικόνα να ακτινοβολεί Θείο φως. Μόλις ο Ηγούμενος βγήκε από τη θάλασσα με την Αγία εικόνα, ανέβλυσε στο τόπο όπου πρώτα στάθηκε η εικόνα, Αγίασμα ιαματικό για κάθε νόσο. Με ψαλμούς και ύμνους, με φώτα και θυμιάματα, ανέβασαν την εικόνα στο ιερά Μοναστήρι και την τοποθέτησαν εκεί που ως σήμερα βρίσκεται.

Από τότε και κάθε χρόνο, την Δευτέρα της Διακαινησίμου, ως ανάμνηση του θαύματος, τελείται εκεί στο αγίασμα, λιτανεία και αγιασμός. Η εικόνα είναι μια από τις 73 που ιστόρησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς κι έχει τέτοια χάρη, που όποιος την κοιτά κατάματα, φόβος και τρόμος τον κυριεύει. Τα θαύματά της είναι πολλά. Είναι αμφιπρόσωπη, με τη Σταύρωση του Χριστού στο πίσω μέρος.

Θαύμα της εικόνας

Πριν χρόνια, εκκλησιάρχης στη Μονή Φιλοθέου, ήταν ένας ευλαβής και ενάρετος μοναχός, ο Ιωαννίκιος. Καθημερινά πήγαινε και τακτοποιούσε τον ναό και άναβε το καντήλι μπροστά στην εικόνα. Στεκόταν απέναντι από την εικόνα και με σεβασμό απευθυνόμενος στη Παναγία έλεγε: «Γιατί Δέσποινα όλα τα Μοναστήρια του Όρους, η χάρη σου τα προίκισε με μεγάλα εισοδήματα και έχουν αρκετό σίτο, λάδι κρασί και πολλά άλλα κι αυτό το Μοναστήρι υστερεί από όλα κι ακόμα και σίτο πρέπει να αγοράσει»;

Κάθε φορά αυτά έλεγε ο Ιωαννίκιος. Μια νύχτα που ήλθε πάλι να ετοιμάσει τα καντήλια, στάθηκε απέναντι στην εικόνα και με δάκρυα προσευχόταν. Έκατσε απέναντι στο στασίδι και σκεπτόμενος αποκοιμήθηκε. Τότε βλέπει στον ύπνο του την Παναγία να του λέει: «Με ενοχλείς καθημερινά Ιωαννίκιε, λέγοντάς μου ότι προνοώ μόνο για τις άλλες Μονές του Όρους. Σου λέω λοιπόν ότι γι’ αυτό το Μοναστήρι, έχω την πρόνοια για όλα τα αναγκαία κι αυτό γιατί αποφάσισα, οι ηγούμενοί του να μη δίνονται στις μέριμνες για τα γήινα και αμελούν έτσι τη σωτηρία τους. Γι’ αυτό παύσε να με ενοχλείς γι’ αυτό, γιατί εγώ είμαι η Έφορος και Προνοητής της Μονής αυτής για όλα και να φροντίζεις για τη σωτηρία της ψυχής σου περισσότερο από το ναό μου». Ο Ιωαννίκιος ξύπνησε έντρομος και περιχαρής γονάτισε μπροστά στην Αγία εικόνα και ζήτησε με δάκρυα συγχώρεση και απήγγειλε στους αδελφούς της Μονής αυτό που είδε και όλοι θαύμασαν και χάρηκαν πολύ.

Ι. Μονή Δοχειαρίου

Η Μονή Δοχειαρίου πήρε την ονομασία της από τον Ευθύμιο Δοχειάρη στη Μονή Μεγίστης Λαύρας, όταν ήταν Ηγούμενος ο Άγιος Αθανάσιος. Είναι μια από τις παλιότερες μονές, ιδρυμένη στη Βορειοδυτική πλευρά της Αθωνικής χερσονήσου το 970. Βοηθήθηκε κι αυτή από τους ηγεμόνες των παριστρίων ηγεμονιών. Το καθολικό της τιμάται επ΄ ονόματι των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και ανεγέρθηκε το 1568. Τότε έγιναν και οι τοιχογραφίες του, πιθανότατα από τον γνωστό Κρητικό αγιογράφο Τζώρτζη. Το αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο του είναι του 1783. Την τράπεζα ανήγειρε ο Αχρίδος Πρόχορος και έχει ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες (1700) με παραστάσεις από την Αποκάλυψη.

Η μονή έχει 9 παρεκκλήσια. Η βιβλιοθήκη περιέχει 441 χειρόγραφα και πάνω από 3000 έντυπα βιβλία. Αριθμεί 32 μοναχούς (1992).

Παναγία «γοργοεπήκοος»

Η γνωστότερη μετά την «Πορταΐτισσα» θαυματουργή εικόνα του Αγίου Όρους. Είναι αρχαία τοιχογραφία της Παναγίας, που βρίσκεται εξωτερικά στον ανατολικό τοίχο της Τράπεζας και προς τα δεξιά της εισόδου της.

Το 1664 ο τραπεζάρης Νείλος, που περνούσε τακτικά μπροστά από την εικόνα κρατώντας αναμμένα δαδιά για την υπηρεσία του στην τράπεζα, άκουσε μια φωνή να του λέει τα εξής: «Να μην ξαναπεράσεις από εδώ με δαδιά καπνίζοντας την εικόνα μου». Ο Νείλος δεν έδωσε ιδιαίτερη σημασία στη φωνή, η οποία όμως σύντομα ξανακούστηκε επιτιμώντας τον μοναχό και αφήνοντάς τον τυφλό.

Οι αδελφοί άρχισαν να περνούν με πολλή ευλάβεια μπροστά από την εικόνα, της κρέμασαν ακοίμητο καντήλι και διέταξαν τον νέο τραπεζάρη να την θυμιάζει καθημερινά. Ο τυφλός Νείλος περνούσε όλο τον καιρό του σε ένα στασίδι μπροστά στην εικόνα παρακαλώντας την Παναγία να τον συγχωρέσει και να τον θεραπεύσει, πράγμα το οποίο και έγινε όταν για τρίτη πλέον φορά ακούστηκε φωνή από την εικόνα, που πληροφορούσε τον Νείλο ότι η δέηση του εισακούστηκε και ότι στην δική Της μετά τον Θεό προστασία και σκέπη θα πρέπει στο εξής να καταφεύγουν για κάθε τους ανάγκη οι μοναχοί. Αυτή θα τους ακούει γρήγορα, γιατί το όνομα της είναι «Γοργοεπήκοος».

Πολύ σύντομα το Θαύμα αυτό και η υπόσχεση της Θεοτόκου έγιναν γνωστά σε όλο το Όρος και η εικόνα της αυτή έγινε παναγιορείτικο προσκύνημα. Ο διάδρομος κλείστηκε και η εικόνα συμπεριλήφθηκε σε παρεκκλήσι που κτίστηκε προς τα δεξιά της.

Τα θαύματα της είναι άπειρα. Αυτή ήταν με λίγα λόγια μια μικρή γνωριμία με την Παναγία Γοργοεπήκοο που πάντα τρέχει γρήγορα και βοηθά όσους την έχουν ανάγκη.

Ι. Μονή Μεγίστης Λαύρας

Το μοναστήρι της Μεγίστης Λαύρας, το πρώτο και μεγαλύτερο του Αγίου Όρους, είναι κτισμένο πάνω στο πλάκωμα ενός βράχου, εκεί που τελειώνει η χερσόνησος και ο Άθως.

Η ίδρυση του συμπίπτει με τη συστηματοποίηση του μοναχισμού στο Όρος. Ιδρυτής του ο σοφός και ανακαινιστής μοναχός Αθανάσιος, ο οποίος θεμελίωσε τη Λαύρα το 963 κτίζοντας πρώτα τείχος γύρω γύρω, ύστερα το καθολικό και στη συνέχεια σειρές κελλιών, με χρηματική βοήθεια από τον αυτοκράτορα φίλο του, Νικηφόρο Φωκά και στη συνέχεια άλλων αυτοκρατόρων και πατριαρχών.

Η Μεγίστη Λαύρα, όπως και άλλα αθωνικά μοναστήρια, παρουσιάζει πολλές μεταπτώσεις. Άλλοτε βρίσκεται σε ακμή και άλλοτε παρακμάζει μέχρι σημείο ερήμωσης. Τον 11ο αιώνα είχε 700 μοναχούς, ενώ τον 17ο είχε 5 ή 6. Πέρασε αρκετές φορές από τον κοινοβιακό τρόπο λειτουργίας του στον ιδιόρρυθμο, όπου και παρέμεινε τελικά.

Στη σημερινή του κατάσταση το μοναστήρι εξωτερικά φαίνεται σαν ένα συγκρότημα από πολυόροφα κτίρια τοποθετημένα σε τετράπλευρο σχήμα, με μια μεγάλη αυλή στο κάντρο, που βρίσκεται το καθολικό και άλλα παρεκκλήσια.

Το καθολικό είναι το πρώτο που κτίστηκε στο Όρος και αποτέλεσε το πρότυπο για τ΄ άλλα καθολικά των αγιορείτικων μοναστηριών. Πρόκειται για βυζαντινό ναό, με νεότερη τοιχογραφία του 16ου αιώνα. Ο ναός κτίστηκε από τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη που το αφιέρωσε στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, από τον 15ο αιώνα και μετά, τιμάται στην κοίμηση του Αγίου, στις 5 Ιουλίου.

Δεξιά και αριστερά του ναού, υπάρχουν δυο παρεκκλήσια, του Αγίου Νικολάου και των 40 Μαρτύρων, στο οποίο βρίσκεται και η μαρμάρινη λάρνακα του Αγίου.

Απέναντι από το Καθολικό και την φιάλη του αγιασμού, βρίσκεται η Κοινή Τράπεζα, που ιδρύθηκε από τον Άγιο Αθανάσιο, σε σχήμα σταυρού. Σε αυτήν υπάρχουν αξιόλογες τοιχογραφίες των Κρητικών Ζωγράφων, με ξεχωριστές παραστάσεις, όπως ο Μυστικός Δείπνος, η Κλίμαξ, η Δευτέρα Παρουσία καθώς και πορτρέτα Ελλήνων φιλοσόφων (Σωκράτη, Πλάτωνα, Αριστοτέλη κ.α.).

Η βιβλιοθήκη βρίσκεται πίσω από το καθολικό και θεωρείται η πλουσιότερη του Αγίου Όρους. Το σκευοφυλάκιο που συστεγάζεται με τη βιβλιοθήκη, περιέχει πολλά κειμήλια, όπως το σάκο του Νικηφόρου Φωκά, ιερά άμφια, εκκλησιαστικά σκεύη, τεμάχια από Τίμιο Ξύλο, λείψανα αγίων.

Στις μέρες μας η μονή αριθμεί 376 μοναχούς από τους οποίους οι 56 μένουν στο μοναστήρι και οι υπόλοιποι 320, έξω από αυτό σε πολλά και διάφορα εξαρτήματα του, όπως τις σκήτες Αγίας Άννας, Καυσοκαλύβια, Τιμίου Προδρόμου καθώς και σε οικισμούς στην έρημο όπως τα Κατουνάκια και τα Καρούλια.

Η Παναγία η Κουκουζέλισσα είναι η εικόνα που αγιάζει την μονή και είναι τοποθετημένη σε ομώνυμο παρεκκλήσι.

Παναγία Κουκουζέλισσα

Αυτή η Παναγία πήρε το όνομα της, από ένα μοναχό, τον Ιωάννη Κουκουζέλη.

Ο Ιωάννης Κουκουζέλης μετά το θάνατο του πατέρα του, παιδί ακόμα, εισήχθηκε στην αυτοκρατορική Σχολή της Κωνσταντινούπολης. Χάρη στα χαρίσματά του και ιδιαίτερα της φωνής του, ξεχώρισε από όλους τους σπουδαστές και κέρδισε την εύνοια του αυτοκράτορα Κομνηνού. Έγινε ο μοναδικός μουσικός του παλατιού και δεχόταν καθημερινά την αγάπη και τις κολακείες όλων, μέσα στο παλάτι.

Η καρδιά όμως η δική του, ποθούσε την μοναχική ζωή και τον αγώνα για την σωτηρία της ψυχής του, μακρυά από τα αγαθά αυτού του κόσμου. Γι’ αυτό, φεύγει κρυφά από το παλάτι και πηγαίνει και κτυπά την πόρτα της Μεγίστης Λαύρας, λέγοντας ότι είναι ένας φτωχός βοσκός που θέλει να γίνει μοναχός. Εκάρη μοναχός και του ανατέθηκε να φυλάγει τα πρόβατα της μονής στις ερήμους του Άθω. Πολύ αγάπησε αυτή την εργασία, μέσα από την οποία του δόθηκε η ευκαιρία για περισσότερη προσευχή.

Μια μέρα πλημμυρισμένος από χαρά και νομίζοντας ότι ήταν μόνος του, άρχισε να ψάλει με την αγγελική του φωνή. Ο ήχος όμως της φωνής του έφτασε ως την σπηλιά ενός ησυχαστή, ο οποίος δάκρυσε και γέμισε από κατάνυξη ακούγοντας τη φωνή του. Βλέπει τότε τον Ιωάννη περιτριγυρισμένο από όλα τα ζώα να τον κοιτούν ακίνητα, γοητευμένα από τους ύμνους που έψαλε.

Ο ησυχαστής ανέφερε το γεγονός στον ηγούμενο, ο οποίος κάλεσε τον Ιωάννη και του ζήτησε να του πει ποιος ήταν. Εκείνος του διηγήθηκε τη ζωή του. Ο Ηγούμενος θαύμασε την ευλάβεια και την ταπείνωση του Ιωάννη, που εγκατέλειψε πλούτη, δόξα και αυτοκραροτικά παλάτια για να γίνει μοναχός και τραγιάρης! Στη συνέχεια ο ηγούμενος πήγε στην Κων/πολη να δει τον βασιλιά, που όλο αυτό το καιρό έψαχνε παντού να βρει το μουσικό του, του εξήγησε όλα όσα έγιναν και με την ταπείνωση και την απλότητα του κέρδισε τον βασιλιά που δέχθηκε τελικά να αφήσει στο Μοναστήρι τον αγαπημένο του μουσικό.

Από τότε ο Ιωάννης ήταν ο πρωτοψάλτης της Λαύρας και έψελνε στις ακολουθείες. Κάποτε, μετά το τέλος μιας αγρυπνίας, ο Ιωάννης αποκοιμήθηκε ελαφρά στο στασίδι του, απέναντι από την εικόνα της Παναγίας. Τότε βλέπει την Θεοτόκο να του λέει: «Χαίρε Ιωάννη! Ψάλλε μου και εγώ δεν θα σε εγκαταλείψω», ενώ συγχρόνως έβαλε στο χέρι του χρυσό νόμισμα που ξυπνώντας ο Ιωάννης το βρήκε στο χέρι του. Το νόμισμα το τοποθέτησαν μπροστά στην εικόνα, από την οποία έγιναν πολλά θαύματα και ονομάστηκε «Κουκουζέλισσα».

Κάποια άλλη φορά η Παναγία εμφανίστηκε ξανά στον Ιωάννη για να του θεραπεύσει τα σαπισμένα του πόδια από την πολύωρη αγρυπνία και ορθοστασία.

Ιερά Μονή Χιλανδαρίου

Το μοναστήρι του Χιλανδαρίου, αφιερωμένο στη μνήμη των Εισοδίων της Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου), είναι το πρώτο από αυτά που είναι κτισμένα στη βορειοανατολική πλευρά του Όρους.

Η ονομασία του μοναστηριού, ετυμολογώντας τη λέξη Χιλανδαρίου, οφείλεται είτε από το χίλιοι και αντάρα, πολλή ομίχλη, που έχει στην περιοχή, είτε από το χίλιοι άνδρες, που ήταν ο αριθμός των πειρατών, που σύμφωνα με την παράδοση επιτέθηκαν κάποτε ενάντια στη μονή, με σκοπό να την ληστέψουν χωρισμένοι σε δυο ομάδες που αλληλοεξοντώθηκαν λόγω της πυκνής ομίχλης.

Η ίδρυση του μοναστηριού, οφείλεται στον ηγεμόνα της Σερβίας Στέφανο Νεμάνια και το γιο του Ράτσκο, ο οποίος αν και ήταν πρίγκιπας και υποψήφιος διάδοχος του θρόνου, προτίμησε το μοναστικό βίο από τ’ αξιώματα του παλατιού, γι’ αυτό πήγε κρυφά στο Άγιο Όρος και έγινε μοναχός με το όνομα Σάββας. Αργότερα τον ακολούθησε και ο πατέρας του, που έγινε μοναχός με το όνομα Συμεών. Και οι δύο έμειναν για λίγο στο Βατοπέδι και αργότερα εγκαταστάθηκαν στο μονύδριο του Χελανδαρίου και άρχισαν σιγά σιγά την ανοικοδόμηση και την επέκταση της μονής.

Ο Σάββας έφυγε για την Σερβία όπου έγινε αρχιεπίσκοπος, ενώ ο Συμεών πέθανε στο μοναστήρι. Λίγο χρόνο μετά το θάνατό τους η Σερβική Εκκλησία τους ανακήρυξε αγίους. Στη μονή τότε, άρχισαν να έρχονται πολλοί Σέρβοι και έτσι έγινε το κύριο πνευματικό κέντρο όλων των Σέρβων, οι οποίοι στάθηκαν δίπλα στους Έλληνες μοναχούς στον αγώνα για την ενσωμάτωση του Όρους με την Ελλάδα.

Το Καθολικό της μονής κτίστηκε στις αρχές του 14ου αιώνα κατά το βυζαντινό αγιορείτικο τύπο. Το δάπεδό του θεωρείται ακόμα παλαιότερο, 11ου αιώνα, πιθανότατα υπόλειμμα του αρχικού Καθολικού ναού της μονής που πρέπει να βρισκόταν στην ίδια θέση. Οι τοιχογραφίες του ναού έγιναν το 14ο αιώνα, δυστυχώς όμως οι αξιόλογες τοιχογραφίες επιζωγραφήθηκαν τον 19ο αιώνα. Ο νεότερος αγιογράφος επανέλαβε την παλαιά εργασία ακολουθώντας την ίδια γραμμή και χρησιμοποιώντας τα ίδια χρώματα.

Πλούσιο θεωρείται το μοναστήρι από άποψη κειμηλίων. Έχει κεντητά άμφια και υφάσματα, δύο σταυρούς με Τίμιο Ξύλο, μέρος από το ακάνθινο στεφάνι, το καλάμι και το σάβανο του Χριστού, λειψανοθήκες με λέιψανα αγίων, την αργυρή λάρνακα του Αγίου Συμεών, στο σημείο όπου είναι η καρδιά του Οσίου, φύτρωσε ένα κλήμα του οποίου οι σταφίδες καταπολεμούν την στειρότητα των γυναικών.

Η Τράπεζα είναι του 14ου αιώνα. Η μονή περιέχει ακόμα μουσείο εικόνων και κειμηλίων, πλούσια βιβλιοθήκη, καθώς και πολλά παρεκκλήσια.

Από αυτή τη μονή, που χάνεται αθέατη και κρυμμένη μέσα στη πλούσια βλάστηση του τοπίου, βγήκαν σοφοί άνδρες και μορφωμένοι κληρικοί που έγιναν πατριάρχες, αρχιεπίσκοποι και επίσκοποι.

Δύο θαυματουργικές εικόνες της Θεοτόκου, σκορπούν την ευλογία τους στη μονή και στους μοναχούς της, καθώς και σε όλο το Όρος και τους προσκυνητές του.

Παναγία η Τριχερούσα

Στην εικόνα αυτή η Παναγία φαίνεται να έχει 3 χέρια. Το τρίτο χέρι είναι αφιέρωμα του Ιωάννη Δαμασκηνού, προς την Παναγία για το εξής θαυμαστό γεγονός:

Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, πρωτοσύμβουλος υπουργός του Άραβα χαλίφη της Δαμασκού, υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής των ιερών εικόνων, αλλά και θαρραλέος ελεγχτής του αυτοκράτορα Λέοντος σε θέματα πίστεως. Γι’ αυτό ο αυτοκράτορας τον μισούσε θανάσιμα και για να απαλλαγεί απ’ αυτόν, τον διέβαλε με σατανικό τρόπο στο χαλίφη, ως προδότη του Αραβικού κράτους και τον καταδίκασαν έτσι άδικα σε αποκοπή του δεξιού του χεριού από τον καρπό.

Ο Ιωάννης, που είχε πολύ αγωνισθεί για τις ιερές εικόνες, μετά από την δημοσίως επίδειξη του κομμένου του χεριού, το ζήτησε και το πήρε από τον Χαλίφη. Λυπημένος πολύ καταφεύγει για να παρηγορηθεί στην εικόνα της Παναγίας, στην οποία προσεύχεται θερμά και πολλή ώρα και έχοντας δίπλα του το κομμένο του χέρι, αποκοιμήθηκε. Όταν ξύπνησε, βλέπει το κομμένο του χέρι στη θέση του και μόνο ένα κόκκινο σημάδι στο σημείο που είχε κοπεί, είχε μείνει.

Ο Ιωάννης χαρούμενος, ομολογεί ότι ο Χριστός, δια της Θεοτόκου, τον θεράπευσε και συγκλονίζεται από το γεγονός ο Χαλίφης και όλη η Δαμασκός. Μετά το θαύμα παρήγγειλε σ’ έναν χρυσοχόο και του έφτιαξε μιαν ασημένια παλάμη, την οποία και κόλλησε πάνω στην εικόνα, για να του θυμίζει την ευεργεσία της Παναγίας. Έτσι η Παναγία απόκτησε τρία χέρια και πήρε το όνομα Παναγία η Τριχερούσα.

Μετά απ’ αυτό ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός έφυγε από τη Συρία και πήγε στην Παλαιστίνη. Μόνασε στο Μοναστήρι του Αγίου Σάββα, όπου μέχρι σήμερα σώζεται σκαλισμένο μέσα στο βράχο το σπήλαιό του. Κλεισμένος εκεί προσευχόταν κι έγραφε για την Παναγία.

Πέρασαν πολλά χρόνια κι όταν επισκέφθηκε το Μοναστήρι ο βασιλιάς της Σερβίας Σάββας, του έδωσαν ως δώρο εκείνη την εικόνα της Παναγίας, που είχε στο κελλί του ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός κι έγινε το θαύμα. Την πήγε στην πατρίδα του, την προσκύνησαν οι Σέρβοι και επειδή έγινε επανάσταση φοβήθηκαν μήπως καταστραφεί. Τη φόρτωσαν σ’ ένα μουλάρι και το άφησαν να πάει όπου θέλει. Εκείνο έφτασε στο Άγιο Όρος, έξω από τη Μονή Χιλανδαρίου. Βγήκαν οι πατέρες και με ευλάβεια μετέφεραν την εικόνα στο ιερό Βήμα του Καθολικού.

Κάποτε που προέκυψε διχόνοια στην αδελφότητα της μονής Χιλανδαρίου, εξαιτίας της εκλογής νέου ηγουμένου, η Τριχερούσα, μετατοπίστηκε θαυματουργικά από το Ιερό Βήμα, όπου ήταν ως τότε, στο στασίδι του ηγουμένου, ενώ συγχρόνως ενάρετος μοναχός πληροφόρησε την αδελφότητα ότι στο εξής και προς αποφυγή φιλονικιών, να μην εκλέγεται ηγούμενος στο Χιλανδάρι διότι η Παναγία θα κρατήσει την θέση αυτή και θα διοικεί το μοναστήρι. Και ως σήμερα, η χιλανδαρινή αδελφότητα, αν και κοινοβιακή, στερείται καθηγουμένου και διοικείται κατά το σύστημα των ιδιορρύθμων μονών.

Παναγία η Γαλακτοτροφούσα

Η δεύτερη εικόνα που κοσμεί και αγιάζει την μονή, είναι η εικόνα της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας. Η Αγία αυτή εικόνα, σε αντίθεση με όλη την ορθόδοξη ανατολική εκκλησία, είναι τοποθετημένη όχι στο αριστερό αλλά στο δεξιό μέρος του τέμπλου, στο σημείο δηλαδή που τοποθετείται η εικόνα του Παντοκράτορα Ιησού Χριστού, που όμως σε αυτό το ναό κατέχει την αριστερή θέση στο τέμπλο.

Η περιγραφή του προσώπου της Θεοτόκου και του Θείου Βρέφους είναι πολύ εκφραστική και είναι το καλύτερο σχέδιο της βυζαντινής Σχολής κάτι πολύ σπάνιο. Πάνω στην εικόνα είναι χαραγμένο το Ελληνικό τροπάριο «Χρυσοπλοκώτατε πύργε και δωδεκάτειχε πόλις, ηλιοστάλακτε θρόνε καθέδρα του βασιλέως, ακατανόητον θαύμα πως γαλουχείς τον Δεσπότη».

Την εικόνα αυτή την αφιέρωσε και την τοποθέτησε στο ναό ο Άγιος Σάββας, όπως επίσης και την εικόνα της Τριχερούσας.

Ι. Μ. Ιβήρων

Η Ιερά Μονή Ιβήρων βρίσκεται πάνω σ΄ ένα γραφικό ορμίσκο της βορειοανατολικής πλευράς της χερσονήσου, πλάι ακριβώς στις εκβολές ενός μεγάλου χειμάρρου. Τιμάται στις 15 Αυγούστου, εορτή της κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Η ίδρυση του μοναστηριού συνδέεται με τα ονόματα των Ιωάννη Ίβηρα και Ιωάννη Τορνίκιο, τον 10 αιώνα. Η μονή άρχισε και τελείωσε χάρη στις πλούσιες αυτοκρατορικές δωρεές και στα πολλά λάφυρα και πήρε το όνομα της από την καταγωγή των ιδρυτών και των πρώτων μοναχών.

Το καθολικό του μοναστηριού κτίστηκε στις αρχές του 11ου αιώνα. Βρίσκεται στο κέντρο της αυλής και ακολουθεί το σχήμα του βυζαντινού αγιορείτικου ρυθμού. Οι τοιχογραφίες του ανήκουν σε διάφορες εποχές από τον 16ο ως τον 19ο αιώνα. Υπάρχουν επίσης 16 παρεκκλήσια.

Πλουσιότατο και από τα πιο αξιόλογα του Αγίου Όρους είναι το σκευοφυλάκιο της μονής. Σε αυτό φυλάσσονται ανεκτίμητοι θησαυροί, χρυσοκέντητα άμφια, εκκλησιαστικά σκεύη, ο μανδύας του Γρηγορίου του Ε΄, και άλλα ιερά αντικείμενα και κειμήλια.

Η βιβλιοθήκη, που συστεγάζεται με το σκευοφυλάκιο, περιέχει πολλά χειρόγραφα, βιβλία και έντυπα.

Το μοναστήρι των Ιβήρων κατέχει την τρίτη θέση στη σειρά ιεραρχίας των 20 Αθωνικών μοναστηριών.

Παναγία η Πορταΐτισσα.

Τον 9ο αιώνα, όταν βασιλιάς ήταν ο Θεόφιλος ο εικονομάχος, είχε ξεσπάσει μεγάλος διωγμός κατά των Ιερών εικόνων και κατά των Χριστιανών που τις προσκυνούσαν.

Τον καιρό εκείνο ζούσε στα μέρη της Νικαίας μια ευσεβής χήρα η οποία είχε ένα μονάκριβο γιο. Η γυναίκα φύλαγε και τιμούσε μια εικόνα της Παναγίας σε ιδιωτικό παρεκκλήσι. Οι στρατιώτες του βασιλιά, σε έλεγχο που έκαναν ανακάλυψαν την ιερή εικόνα και προτίμησαν να μην εκτελέσουν αμέσως το διάταγμα περί εικόνων, αλλά να εκβιάσουν την πλούσια κάτοχο της, δίνοντας της διορία να συγκεντρώσει χρήματα. Στο διάστημα αυτό η χήρα και ο γιος της έκαναν δέηση στην Παναγία και την παρακάλεσαν να διαφυλάξει την εικόνα της. Έπειτα μετέφεραν την εικόνα στη θάλασσα και την έβαλαν στα κύματα, για να μην βεβηλωθεί από τους εικονομάχους. Έκπληκτοι είδαν την εικόνα να προχωρεί όρθια πάνω στα κύματα, προς τα δυτικά ενώ ο γιος της χήρας ακολουθώντας την συμβουλή της φεύγει κι αυτός προς τα δυτικά, πηγαίνει στο Άγιο Όρος και στη μονή Ιβήρων γίνεται μοναχός.

Μετά το θάνατό του, ένα βράδυ του έτους 1004, είδαν οι μοναχοί της μονής πάνω στη θάλασσα ένα πύρινο στύλο που έφτανε ως τον ουρανό. Το όραμα διαρκεί μέρες και τότε οι μοναχοί βλέπουν στο τέλος του στύλου, μια εικόνα να πλέει όρθια στα κύματα. Κάνουν δέηση στην Θεοτόκο να τους δώσει την εικόνα και εκείνη εμφανίζεται στον αναχωρητή Γαβριήλ. Του λέει να περπατήσει στα κύματα, να πάρει την εικόνα και να την δώσει στον ηγούμενο και στους μοναχούς της μονής, όπως και έγινε.

Οι μοναχοί μερόνυχτα ευχαριστούσαν την Παναγία για την μεγάλη τιμή που τους έκανε. Τοποθέτησαν την εικόνα στο ναό όμως κατ΄ επανάληψη η εικόνα εξαφανιζόταν από αυτόν και βρισκόταν τοποθετημένη εσωτερικά πάνω από την πύλη της μονής. Η Παναγία πληροφόρησε σε όραμα τον Όσιο Γέροντα Γαβριήλ, ότι αυτή είναι η θέση που διάλεξε μόνη της για να φυλάγει αυτή τους μοναχούς και όχι να φυλάγεται απ’ αυτούς.

Οι Μοναχοί έκλεισαν την πύλη της Μονής, έκτισαν καινούρια, μεγαλοπρεπή και κοντά στην παλαιά πύλη της Μονής έκτισαν παρεκκλήσιο, όπου μετέφεραν τη θαυματουργή εικόνα της «Πορταΐτισσας». Μέχρι σήμερα η παρουσία της στη μονή και στο Άγιο Όρος θεωρείται εγγύηση για την προστασία του Αγιορείτικου Μοναχισμού από την Θεοτόκο.

Τα θαύματά της είναι άπειρα όπως και το πλήθος των προσκυνητών της, ιδιαίτερα το 15 Αύγουστο και τη Δευτέρα της Διακαινησίμου, που λιτανεύεται και γίνεται η ανάμνηση της ευρέσεώς της.